Mömin Hz. Yusif Mədrəsəsində Həm Şagird, Həm də Müəllimdir

Hz. Yusif Mədrəsəsində olan bir mömin oradakı çətinliklərlə təlim aldığı kimi özü də ətrafındakıları öyrədər. Allah möminlərə insanlara yaxşılığı əmr etməyi, onları pisliklərdən çəkindirməyi əmr etmişdir. İnanan insanların dünyadakı ən əhəmiyyətli vəzifələrindən biri Allahın bu əmrinə uyaraq insanlara Quran əxlaqını izah etmələri, onların pis xasiyyətlərini Allahın məmnun olacağı yaxşı xasiyyətlərə çevirmələri üçün yol göstərmələri, ibadətlərini yerinə yetirmələri üçün təşviq edərək axirəti xatırlatmalarıdır. Allah Quranda, “Qoy sizin içərinizdən xeyrə çağıran, yaxşı işlər görməyi buyuran və pis əməlləri qadağan edən bir camaat çıxsın. Məhz onlar nicata qovuşanlardır”. (Ali İmran surəsi, 104) ayəsiylə insanlar arasında hər dövrdə mütləq olan bir birliyə diqqət çəkmişdir.

Hz. Yusif Mədrəsəsində olan bir mömin əgər imkanı və icazəsi varsa bu məsuliyyətin gərəyini yerinə yetirər. Üstəlik həbsxana yaxşılığın əmr edilməsinə və pislikdən çəkindirilməyə, axirətlə və Allah qorxusu ilə xəbərdar edilməyə ən çox ehtiyac duyan kəslərin olduğu bir yerdir. Burada olan cinayət törətmiş insanların böyük bir hissəsi əgər Allahdan lazım olan kimi qorxub çəkinsələr, orada olmazlar. Bu kəslərin həyatlarının geri qalan hissəsini hüzur və təhlükəsizlik içində keçirmələrinin, dövlətə və millətə faydalı insanlara çevrilə bilmələrinin tək yolu onların Allahdan qorxan, Allaha ibadət edən, Quran əxlaqına uyan, mülayim, hüzurlu, ədalətli, vicdanlı və mərhəmətli insanlar olmalarıdır. Bu səbəblə hz. Yusif Mədrəsəsindəki bir möminin, imkanı olduğu təqdirdə, buradakı şəxslərə Quranla öyüd-nəsihət verməsi həbsxananı onlar üçün də gözəl bir dərshanəyə, məhsuldar bir tərbiyə evinə çevirəcək. Bu şəkildə həbsə qatil, fırıldaqçı və ya cani olaraq girən biri cənnətə girməyi ümid edən, Allahın razılığını və rəhmətini uman, Allahdan qorxub çəkinən, dövlətinə və millətinə xeyir gətirməyi qarşısına məqsəd qoyan mömin bir kimsə olaraq çıxacaq.

Həmçinin unutmamaq lazımdır ki, hz. Yusif Mədrəsəsində bir möminin insanları Allaha çağırması, möminlərə hz. Yusifdən miras qalan davranış gözəlliyidir. Hz. Yusif həbsxanada ikən ona gördükləri yuxuların yozumunu soruşan həbsxana yoldaşlarına əvvəlcə Allahı, Allahın birliyini və dini izah etmiş, daha sonra suallarını cavablandırmışdır. Bu hadisələri xəbər verən ayələrdə belə buyurulur:

Onunla birlikdə iki gənc də zindana salındı. Onlardan biri dedi: “Mən yuxuda gördüm ki, üzümdən şərab sıxıram”. Digəri isə belə dedi: “Mən gördüm ki, başımın üstündə çörək aparıram, quşlar da ondan dimdikləyib yeyir. Bunun yozumunu bizə bildir. Həqiqətən, Biz səni yaxşı adam hesab edirik”. O dedi: “Sizə veriləcək yemək gəlməmişdən əvvəl mən bunun yozumunu sizə bildirərəm. Bu, Rəbbimin mənə öyrətdiklərindəndir. Mən Allaha iman gətirməyən, özləri də axirəti inkar edən adamların dinindən uzaqlaşmışam. Mən atalarım İbrahim, İshaq və Yaqubun dininə tabe oldum. Hər hansı bir şeyi Allaha şərik qoşmaq bizə yaraşmaz. Bu, Allahın bizə və bütün insanlara olan lütfüdür, lakin insanların çoxu şükür etmir. Ey mənim zindan yoldaşlarım! Ayrı-ayrı tanrılar yaxşıdır, yoxsa Tək olan, hər şeyə Qalib gələn Allah? Ondan başqa ibadət etdikləriniz sizin və atalarınızın adlandırdığınız adlardan başqa bir şey deyildir. Allah onlara dair heç bir dəlil nazil etməmişdir. Hökm yalnız Allahındır. O əmr etmişdir ki, yalnız Ona ibadət edəsiniz. Doğru din budur, lakin insanların çoxu bunu bilmir”. (Yusif surəsi, 36-40)

Bədiüzzaman da həbsxanada olduğu müddətcə həm yanındakı tələbələrini, həm də digər məhkumları öyrətmiş, onlara Risalə-i Nurlardan dərs vermişdir. Hətta demək olar ki, Nur tələbələri həbsdəykən iki dəfə hz. Yusif Mədrəsəsində olmuş kimidirlər. Çünki həm həbsxananın tərbiyəsini almışlar və onun mənəvi dərəcəsini qazanmışlar, həm də həbsxanada Ustadları Səid Nursi ilə gecə-gündüz birlikdə olaraq onun üstün elmindən faydalanmışlar. Bədiüzzamanın hikmətli təfəkkürlərində, gözəl halından hal alaraq təlim almışlar. Bu səbəbdən Ustadları ilə birlikdə həbsdə olan Nur tələbələrinin təhsilləri çox məhsuldar olmuş, kamil imana çatmaları, xasiyyətlərini gözəlləşdirmək baxımından çox fayda gətirmişdir.

Mömin olduğu hər yerə asayiş, təhlükəsizlik, hüzur və gözəllik gətirər. Möminin gözəl əxlaqı və üstün rəftarı da eynilə bir elektrik axını kimi yayılar və ətrafındakıları da təsiri altına alar. Heç danışmasa belə halı, rəftarı, baxışı, duruşu, qənaətkarlığı, şərəfli olması, təvəzökarlığı, təmizliyi, səmimiyyəti, heç bir dünyəvi ehtirasının olmaması, hər vəziyyətdə şən, canlı, şövqlü və gülərüz olması onu görən hər insanın üzərində müsbət bir təsir yaradar. Məsələn, həbsdə olmaqdan ötrü şikayət edən, ağlayan, sızlayan, ümidsizliyə qapılan bir insan möminin həbsxanada olmanın saysız xeyiri və hikməti olduğu, əsl həyatın axirət həyatı olduğu üçün dünyada olanların bir əhəmiyyətinin olmadığı istiqamətindəki sözlərini eşitsə, mütləq bu sözlər üzərində düşünər və bəlkə də vicdanlı davranaraq rəftarını dəyişdirər. Və ya ən çətin şərtlərdə belə gülümsəməsini üzündən əskik etməyən, təvəkkülünü və Allahdan daim razı olduğunu bu şəkildə mömin qardaşlarına və onu görən bütün insanlara hiss etdirən bir müsəlmanın halından bütün insanlar təsirlənər. Kiçik bir tərsliklə qarşılaşdıqlarında belə çaxnaşma salanlar onun bu qeyri-adi halını gördükdə etdiklərindən ötrü utanar və hal alarlar.

Mömin rəftarı ilə olduğu qədər fəaliyyətləri ilə də içində olduğu cəmiyyətin hüzur və təhlükəsizlik içərisində, Allahın sərhədlərinə bağlı olmasını, fərdlərin dövlətə və millətə xeyir gətirən insanlar olmalarını təmin etməyə çalışar. Məsələn, bir cəmiyyətdə narahatlıq yaradan, anarxiya və terrora səbəb olan fikir axınlarını Quranın gücüylə susdurmağa çalışar. Bədiüzzaman rəhbərliyindəki Nur fəaliyyətləri möminlərin bu səylərinin yaxın tariximizdəki nümunələrindəndir. Bədiüzzaman anarxiyanın səbəblərinin materializm kimi dinsiz fikir axınları olduğunu daim dilə gətirmiş və dinsizliyə qarşı çox təsirli bir mübarizə aparmışdır. Bu səbəblə, Nur tələbələri asayişin təmin edilməsində göstərdikləri töhfələrlə tanınırlar. Bu xüsusiyyətləri həbsdəykən də davam etmiş və xüsusilə Dənizli həbsi zamanı bütün məhkumların iman əhli olmalarına, Quran əxlaqını mənimsəmələrinə vəsilə olmuşlar. Bədiüzzaman bu haqda belə qeyd edir:

“Bəli kommunist pərdəsi altında anarxiyanın, ümumi təhlükəsizliyi pozmağa dəhşətli işinə qarşı, Risalə-i Nur və tələbələri gerçək iman qüvvəsi bu vətənin hər tərəfində o fövqəladə pozulmağı dayandırır və qırır.Təhlükəsizlik və asayişi təmin etməyə çalışır ki, bir çox bir kəsrətdə və məmləkətin hər tərəfində olan Nur tələbələrindən, bu iyirmi ildə əlaqədar üç-dörd məhkəmə və on vilayətin polisləri, təhlükəsizliyin pozulması dair bir hadisə tapmamış və qeyd etməmişlər. Və üç vilayətin insaflı bir qisim polisləri demişlər: "Nur tələbələri mənəvi polisdir. Asayişi mühafizədə bizə kömək edirlər. Həqiqi iman ilə; Nuru oxuyan hər adamın başında bir gözətçi buraxırlar, təhlükəsizliyi təmin etməyə çalışırlar. "Bunun bir nümunəsi Dənizli Həbsxanasıdır. Oraya Nurlar və o məhbuslar üçün yazılan Meyvə Risaləsi girməsiylə, üç dörd ay ərzində iki yüzdən çox o məhbuslar elə fövqəladə itaətli, dindar olaraq doğru hal aldılar ki; üç dörd adamı öldürən bir adam, taxta bitlərinə öldürməkdən çəkinirdi. Tam mərhəmətli, zərərsiz, vətənə faydalı bir üzv olmağa başladı. Hətta rəsmi məmurlar, bu hala heyrətlə və təqdirlə baxırdılar. Həm daha hökm almadan bir qisim gənclər dedilər: "Nurçular həbsdə qalsalar, biz özümüzü məhkum etdirəcəyik və cəza almağa çalışacağıq; ta onlardan dərs alıb onlar kimi olacağıq. Onların dərsi ilə özümüzü islah edəcəyik. "Məhz bu mahiyyətdə olan Nur tələbələrini, təhlükəsizliyi pozmaq ilə günahlandıranlar, hər halda və çox pis bir surətdə aldanmış və ya aldadılmış və ya bilərək və ya bilməyərək anarxistlik hesabına hökuməti aldadıb bizləri əziyyətlərlə əzməyə çalışırlar." 23

Bədiüzzaman başqa bir sözündə isə Nur tələbələrinin digər kəslərlə danışmalarının qadağan olmasına baxmayaraq hal və rəftarları ilə təbliğ etdiklərini söyləmiş və hətta həbsxanadakıları Quran əxlaqı ilə tərbiyə etməyi təklif etmişdir:

"Qədər-i İlahi ədaləti bizləri Dənizli Mədrəsə-i Yusifiyyəsinə sövq etməsinin bir hikməti, hər yerdən çox Risalə-i Nura və tələbələrinə həm məhbusları, həm əhalisi, bəlkə həm məmurları və ədliyyəsi möhtac olmalarıdır. Buna görə, biz bir imani və axirət ilə əlaqədar vəzifə ilə bu çətin imtahana girdik. Bəli iyirmi-otuzdan ancaq bir-ikisi qaydalarına uyğun namazını qılan məhbuslar içində birdən Risalə-i Nur tələbələrindən qırx-əllisi ümumiyyətlə istisnasız mükəmməl namazlarını qılmaları, rəftar və hərəkət diliylə elə bir dərs və irşaddır ki, bu çətinlik və zəhməti heçə endirər, bəlkə sevdirər. Və tələbələr davranışları ilə bu dərsi verdikləri kimi, qəlblərindəki qüvvətli təhqiqi imanları ilə belə buradakı əhli-i imanı əhli-i dəlalətin yanlış fikir və şübhələrindən qurtarmalarına səbəb poladdan bir qala hökmünə keçəcəyini rəhmət və İlahi yardımdan ümid edirik."

Buradakı əhli-i dünyanın bizi danışmaqdan və təmasdan əngəlləri zərər vermir. Rəftar dili, sözdən daha qüvvətli və təsirli danışır. Madam həbsə girmək tərbiyə üçündür. Milləti sevirlər isə, məhbusları Risalə-i Nur tələbələriylə görüşdürsünlər; bir ayda, bəlkə bir gündə bir ildən çox tərbiyə alsınlar. Həm millətə və vətənə, həm öz istiqballarına və axirətinə mənfəətli bir insan olsunlar. "24

Bədiüzzaman bəzən də həbsxanadakı keçmiş məhkumlara birbaşa səslənmiş, onları Allahın yoluna çağırmış və bəzi pis xüsusiyyətlərindən imtina etmələrini, möminlər kimi daim bağışlama yolunu mənimsəmələrini xatırlatmışdır. Bədiüzzaman aşağıda qeyd edilən sözündə həbsə girmələrinin hikmətlərindən birinin də bu məhkumları Risalə-i Nurlarla öyrətmək ola biləcəyini söyləmişdir:

“Əziz yeni qardaşlarım və köhnə məhbuslar!

Mənim qəti qənaətim gəldi ki, buraya girməyimizin İlahi yardım istiqamətində bir əhəmiyyətli səbəbi sizsiniz. Yəni, Nurlar təsəlliləriylə və imanın həqiqətləriylə sizi bu həbs müsibətinin çətinliklərindən və dünyəvi çox zərərlərindən və boşuna qəm və hüzn ilə gedən həyatınızı faydasızlıqdan, boşuna məhv olmasından və dünyanızın ağlaması kimi axirətinizi ağlamaqdan qurtarıb tam bir təsəlli sizə verməkdir. Madam həqiqət budur. Əlbəttə siz belə, Dənizli Məhbusları və Nur tələbələri kimi bir-birinizə qardaş olmanız lazımdır. Görürsünüz ki: Bir bıçaq içinə girməmək və bir-birinizə təcavüz etməmək üçün xaricdən gələn bütün əşya və yemək və çörəyinizi və şorbanızı qarışdırırlar. Sizə sədaqətlə xidmət edən gözətçilər çox zəhmət çəkirlər. Həm siz, birlikdə tənəffüsə çıxmırsınız. Guya canavar və vəhşi kimi bir-birinizə hücum edəcəksiniz. Məhz indi sizin kimi fitri qəhrəmanlıq damarını daşıyan yeni dostlar, bu zamanda mənəvi böyük bir qəhrəmanlıq ilə heyətə dəyin ki: "Nəinki əlimizə bıçaq, həmçinin tüfəng və tapança da verilsə, həm əmr də verilsə, biz bu biçarə və bizim kimi bəlaya uğrayan yoldaşlarımıza toxunmayacağıq. Əvvəllər yüz düşmənlik və ədavətimiz olsa da, onları halal edib xatirlərini qırmamağa çalışacağımıza, Quranın və imanın və İslami qardaşlığın və faydanın əmri ilə və irşadıyla qərar verdik." deyərək, bu həbsi bir mübarək dərshanəyə çevirin." 25

Bədiüzzaman məhbuslara “Məhz ey bu Mədrəsə-i Yusifiyyədə mənim dərs yoldaşlarım!” -deyə xitab edərək onlara belə tövsiyələr vermişdir:

“Madam həqiqət budur. Və bu həqiqəti Risalə-i Nur o dərəcə qəti və günəş kimi isbat etmiş ki; iyirmi ildir ki, inadkarların inadlarını qırıb imana gətirir. Biz də həm dünyamıza, həm gələcəyimizə, həm axirətimizə, həm vətənimizə, həm millətimizə tam mənfəətli və asan və salamatlı olan iman və istiqamət yolunu təqib edib, boş vaxtımızı sıxıntılı xəyallar yerinə Qurandan bildiyimiz surələri oxumaq və mənalarını bildirən yoldaşlardan öyrənmək və qəzaya qalmış fərz namazlarımızı qəza etmək və bir-birinin gözəl xasiyyətlərindən istifadə edib bu həbsxananı gözəl xasiyyətli fidanlar yetişdirən bir mübarək bağçaya çevirmək kimi saleh əməl ilə həbsxana müdir və əlaqədar şəxsləri, cani və qatillərin başlarında zəbani kimi əzab məmurları deyil, bəlkə Mədrəsə-i Yusifiyyədə cənnətə adam yetişdirmək və onların tərbiyəsinə nəzarət etmək vəzifəsiylə məmur bir doğru ustad və şəfqətli rəhbər olmalarına çalışmalıyıq. "26

Bədiüzzaman həbsdə olanların Quran əxlaqını almaq üçün öyrədilməli olduqlarını həbsxana müdirinə də yazı ilə bildirmiş və bunun üçün icazə istəmişdir. Çünki vicdanları heç narahat olmadan cinayət işləyə bilən bu insanları həbsdən sonra cinayət işləməkdən qoruyacaq tək güc Allah qorxusudur. Allahdan qorxan, Allahı sevən və Onun razılığını hədəfləyən bir insanın Allahın xoşlanmayacağı bir iş etməsi qeyri-mümkündür. Bu həqiqətin fərqində olan Bədiüzzaman hər düşdüyü həbsxananı bir mədrəsəyə çevirmiş və bu mədrəsələrdə yüzlərlə adamın iman etməsinə vəsilə olmuşdur. Tələbələri də bu mədrəsələrdə həm şagird, həm də müəllim kimi olmuşlar.

Maraqlıdır ki, həbsxanada olduğu halda belə dövlətə və millətə xeyir gətirmək üçün çalışan, ən çətin şərtlər altında belə rahatlığını və mənfəətlərini heçə sayaraq, dövlətə və millətə xidmət üçün gecəsini gündüzünə qatan bu mübarək, səmimi və dürüst insana həyatının bir çox dövründə böhtanlar atılmış, hətta dövlətə qarşı çıxan bir insan kimi tanıdılmışdır.

Unutmamaq lazımdır ki, bu, tarix boyunca bir çox ixlaslı müsəlmanın qarşılaşdığı bir vəziyyətdir. Ancaq Allah daim hər hadisəni möminlərin lehinə çevirmiş və inkarçıların möminlərə zərər vermək üçün uzatdıqları əllərini bağlamışdır. Onlardan möminlərə gələn hər cür pisliyin qarşılığını da həm dünyada, həm də axirətdə misliylə vermişdir. Zülmə və müxtəlif böhtanlara, çətinliklərə məruz qalan səmimi qullarını da qurtarmış, dünyada və axirətdə onları maddi və mənəvi gözəlliklərlə mükafatlandırmışdır.

Şübhəsiz mükafatın ən böyüyü, Allahın sonsuz mərhəməti ilə möminləri layiq qıldığı cənnətidir.