İkinci Kitab: Risaləi Nurda Batıni Təfsir Təhlükəsi

Yanıldıcı Bir Axın "Risaləi Nurda Batın Təfsirçiliyi"

Batin Təfsirçiliyi Nədir?

Batın təfsirçiliyi Bədiüzzamanın sözlərinin, Risalələrin hər oxucu tərəfindən başa düşülməyəcəyini, bəzi gizli və şifrəli mənalar daşıdığını irəli sürür. Bu düşüncəyə görə, Bədiüzzamanın fikirlərini öyrənmək istəyənlərin, Bədiüzzamanın sözlərini Risalələrdən deyil, batıni təfsirçilərinin şərhlərindən öyrənməkləri lazımdır.

Bu Düşüncəyə Əsasən Bədiüzzamannin Sözlərini Yalniz Kimlər Anlaya Bilər Və Batini Mövzulari Kimlər Təfsir Edə Bilər?

Bədiüzzamanın Risalələrdə yazdığı sözlərin, yalnız bəzi xüsusi sirləri bilən, xüsusi təfsir gücü olan, xüsusi qabiliyyətlərə və hisslərə sahib olan xüsusi kəslərin "batini təfsir" edərək anlaya biləcəkləri fikri irəli sürülür. Buna əsasən Bədiüzzamanın Risalələrdə yazdığı sözləri də yalnız bu müəyyən şəxslərin anlaya biləcəyi bildirilir.

Risalələrdə Batini Təfsirin Lazim Olduğuna İnanilan Başlica Mövzular Nələrdir?

Batını təfsirçiliyinə görə, aydın olması üçün təfsirə ehtiyac duyulan əsas mövzular arasında, Bədiüzzamanın axır zaman, Hz. İsa ə.s-ın, Hz. Mehdi ə.s-ın gəlişi və İslam əxlaqını bütün dünyaya hakim etməsi ilə bağlı şərhləridir. Bədiüzzamanın bu mövzu ilə bağlı olan izahları olduqca aydın olduğu halda, buna dair sözlərinin əsl mənasından tamamilə uzaq, fərqli mənada və bunların da ancaq batını mövzuları təfsir edə bilən kəslər tərəfindən izah edilə biləcəyi düşünülür.

Bədiüzzaman əsərlərində yüzlərlə səhifələrdə Hz. Mehdinin sahib olacağı xüsusiyyətlər haqqında məlumatlar vermiş, ona Mehdiyətlə bağlı hüsnü zənn edən kəslərə isə, onda Hz. Mehdiyə aid xüsusiyyətlərin olmadığını ifadə edərək cavab vermişdir. Ancaq Bədiüzzamana bununla bağlı hüsnü zənn edənlər, onun bu sözlərinin əslində düzgün olmadığını, Bədiüzzamanın qənaətinin bunun tamamilə tərsinə olduğunu və bunları da sözlərindəki şifrəli izahatlarda gizli olduğunu düşününürlər. Halbuki kitabın sonrakı səhifələrində, Bədiüzzaman detallı olaraq əsərlərində, onun Mehdi olmadığını və bunun dəlillərini yüzlərlə səhifələrdə izah etdiklərinin şərhə ehtiyac olmayacaq dərəcədə açıq-aydın olduğunu bildirir.

Bədiüzzamanin Sözlərinin Əslində Tam Tərs Olan Mənalar Ehtiva Etdiyini İddia Etmək Düzgündürmü?

Milyonlarla adamın izah etdiyi mövzuları əsərlərindən öyrənəcəyini bilərək qələmə alan Bədiüzzaman, Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-ın hədislərindəki mənaları cəmiyyətə nəql edərkən həmişəki kimi zərrə qədər də həqiqqətlərdən kənara çıxmamışdır. Nəyin düzgün olduğunu fikirləşibsə və həqiqi qənaəti nə olubsa onları da yazmışdır. Buna görə onun əsərləri tamamilə əsl həqiqətləri əks etdirir.

Batini təfsir anlayışı isə, Bədiüzzamanın sözlərinin əslində həqiqətləri əks etdirmədiyini, əsərlərində inandığı şeylərin tam əksinə olan məlumatları verərək neçə illərdir ki, bütün İslam ümmətini aldatdığını, əsl inandığı, bəhs etdiyi həqiqətlərin isə yalnız adı keçən batını təfsirçilərin başa düşə biləcəyini iddia edir. Belə bir düşüncə forması isə, nə qədər yaxşı niyyətlə bildirilsə belə, Bədiüzzaman Səid Nursi Həzrətlərinə qarşı çox kobud bir təhqir, böyük bir zülm və böhtan olur. Çünki bu, Bədiüzzaman kimi qiymətli və üstün əxlaqlı bir şəxsin bu mövzuda yüzlərlə səhifələrdə yazdıqlarının "yalan" olduğunu iddia etmək mənasını verir, hansı ki, bu da dəyərli bir İslam aliminə qarşı edilən çox böyük bir böhtan və iftiradır.

Belə bir yanaşma tərzi, bu düşüncə ilə hərəkət edən insanları töhmət altında salar. Bədiüzzaman kimi dərin imanlı böyük bir mücəddidin əsərlərində düşündüyü və inandığı şeylərin, şərhlərdə tamamilə tərsinə izah olunması heç bir şəkildə düzgün sayılmaz. Buna əsasən Bədiüzzamanın vəfatından illər keçdikdən sonra belə bir iddia ilə ortaya çıxmaq, hər nə qədər yaxşı mənada olsa da, Bədiüzzamanı çox sevdiklərindən irəli gəlsə də, Bədiüzzaman adına çox böyük bir yalan danışmış olurlar, onu günahlandırmış olurlar. Onu yalançılıqla ittiham etmək və yüzlərlə səhifə ilə ümməti aldatdığını iddia etmək heç bir vicdanın qəbul etməyəcəyi bir davranışdır.

Ayrıca bu, belə bir qiymətli mücəddidin qələmə aldığı Risalələrin bütünlüklə şübhə altına alacaq olan çox təhlükəli bir işdir. Bunun kimi bir çox adam, bir-birindən fərqli iddialarla ortaya çıxıb "Bədiüzzaman Səid Nursi burada belə demişdir amma bunların hamısı bir taktikadır, yalandır, doğrusunu bizə söylədi" desə bu nə qədər etibarlı olar? Belə bir vəziyyətdə bir müddət sonra Risaləi Nurda yazılmış olan hər bir mövzu haqqında buna bənzər sözlər deyilə bilər və Bədiüzzamanın əsərləri əsl mənasından və hikmətindən uzaqlaşar. Bədiüzzaman kimi dəyəqli bir İslam aliminin şəxsən yazıb təsdiq etdiyi açıq-aşkar sözlərini qorumaqla, belə bir təhlükənin qarşısını almaq olar.

Risaləi Nur Külliyyati Hər Oxuyanin Başa Düşəcəyi Hikmətli Əsərlərdir

Bədiüzzamanın açıq-aşkar və hikmətli sözlərindən ibarət olan Risalələrdə izah edilən mövzular oxuyanlar tərəfindən asanlıqla aydın olur. Bədiüzzamanın ifadəsiylə "avamdan havassa ya da bir orta məktəb tələbəsindən bir filosofa qədər oxuyan hər kəsin asanlıqla anlaya biləcəyi" (Kastamonu Lahikası, s.70; Şualar, s.549) qədər aydın olan sözləri, batını mənasını fərqli şəkildə təfsir etmək və şərh etmək son dərəcə səhvdir. Bu cür münasibət Risalələrin əsl mənasından uzaqlaşmasına səbəb ola bilər. Belə olduqda istənilən hər kəs Bədiüzzamanın sözlərinə öz səhf münasibətləri ilə yeni bir şərh gətirə bilər və səhv mənfəətlərə yol aça bilər. Bu zaman, bu şəkildə izah edilmiş Risalələr də, Bədiüzzamanın öz sözlərini deyil, bu sözləri öz məlumat və anlayışı daxilində təfsir edən kəslərin düşüncələrini əks etdirən əsərlərə çevriləcək. Belə bir təfsir məntiqinin Bədiüzzamanın yığcam və səmimi bir dillə qələmə aldığı Külliyyatı üzərində necə pozucu bir təsir meydana gətirəcəyi diqqətə alınmalı bir mövzudur.

Halbuki, Bədiüzzamanın şəxsən özü, əsərlərində dəfələrlə bu mövzunun əhəmiyyətini ifadə etmişdir, belə bir anlayışa qarşı olan fikirlərini bəyan etmişdir. Bu sözlərindən birində Bədiüzzaman belə bir təfsir anlayışının necə sui-istifadəyə yol açacağını və bu yolla Risalələrdə izah edilən həqiqətlərin əsl mənasından uzaqlaşıb dəyişəcəyini belə xatırlatmışdır:

Bədiüzzaman əsərlərində əlavə olaraq "Risaləi Nurlar hər kəs tərəfindən aydın ola bilməz" fikrində olanlara, bu əsərlərin "qadın, kişi, məmur və iş adamları (biznesmen), alim və filosof kimi hər cür xalq təbəqəsinin oxuyub anlaya biləcəyi" qədər asan, aydın şəkildə olduğunu dəfələrlə vurğulamışdır. Şübhəsiz ki, Bədiüzzamanın şəxsən öz əsərləri haqqında ifadə etdiyi bu şərhləri, Risaləsi Nur Külliyyatının batını olaraq təfsir edilməsinə ehtiyac olduğu düşüncəsinə yenə Bədiüzzamanın dilindən aydınlıq gətirilmişdir və bu cür münasibətin səhf olduğu bildirilmişdir. Bədiüzzamanın bu mövzuya aid açıqlamalarından bəziləri belədir:

Bədiüzzamanin Axir Zamana Bağli İzahlari Təfsirə Ehtiyaci Olmayacaq Dərəcədə Aydin Şəkildədir

Axır zamanla əlaqədar mövzular birbaşa Risaləi Nurdanmı, yoxsa batını təfsirçilər tərəfindənmi başa düşülür?

Hicri XIII əsrin böyük mücəddidi Bədiüzzaman Səid Nursi, Risaləi Nur Külliyyatında gələcəyə dair bir çox əhəmiyyətli xəbərlər vermişdir. Az qala haradasa yarım əsr əvvəl yaşadığına baxmayaraq Bədiüzzamanın əsərlərində verdiyi bütün məlumatlar və gələcəyə aid işarələr Allahdan bir rəhmət və möcüzə olaraq həmişə düzgün çıxmışdır. Bədiüzzamanın gələcəyə dair müjdələdiyi hadisələr arasında axır zamana aid hikmətli şərhləri də mövcuddur. Şübhəsiz, Allahın üstün bir elmlə dəstəklədiyi belə bir fərasətə və elmə sahib olan bir şəxsin verdiyi bu məlumatlar, bütün Müsəlmanlar üçün əhəmiyyətli bir rəhbər və yol göstərici xüsusiyyətini daşıyır.

Bədiüzzamanın əsərlərində, Hz. İsa və Hz. Mehdinin hansı tarixlərdə və necə bir mühitdə ortaya çıxacaqları, hansı fəaliyyətlər göstərəcəkləri, köməkçiləri, mübarizələri, İslam əxlaqını bütün dünyaya necə hakim edəcəkləri ilə əlaqədar geniş şərhlər verilmişdir. Bədiüzzamanın bu mövzulardakı izahları birbaşa oxumaqla, yəni nəzərdə tutulan mənası hər oxucu tərəfindən başa düşəcəyi qədər sadə və açıq şəkildə verilmişdir. Buna görə, bu məlumatları "batını təfsir" adı altında şərh etməyə ehtiyac yoxdur, əgər olunarsa mövzulara fərqli şəkildə məna vermiş olarlar bu da səmimi bir yanaşma olmaz və Bədiüzzamanın açıq şəkildə dediklərini rədd etmiş olarlar.

Necə ki, növbəti bölümlərdə Bədiüzzamanın mövzu ilə əlaqədar olan sözlərindən verilən nümunələrdə, onun əsərlərinin nə qədər qəti üslubla, müzakirəyə və təfsirə ehtiyac olmayacaq dərəcədə aydın bir şəkildə izah etdiyi aydın olur.