Giriş

Dünyanın ən böyük iki İlahi dini olan İslam və Xristianlığın bir çox inancları eynidir. Xristianlar da biz müsəlmanlar kimi, Allahın mütləq varlığına, əzəli və əbədi olduğuna, bütün kainatı yoxdan yaratdığına və bütün maddəyə sonsuz qüdrətiylə hakim olduğuna inanırlar. Müsəlmanların və xristianların qarşı çıxdıqları yanlış ideologiyalar da eynidir. Ateizmə, dinsizliyə, irqçiliyə, faşizmə və əxlaqi degenerasiyaya qarşı apardıqları fikri mübarizələri və ya Allahın varlığını təbliğ etmək mövzusundakı səyləri demək olar ki, tamamilə eynidir. Ortaq hədəfləri, bütün insanların Allahı tanıyacaqları, sülh, tolerantlıq və əmin-amanlıq içində yaşayacaqları ədalətli dünya meydana gətirməkdir. Hər iki dinin iman sahibləri də Allah qorxusu və Allah sevgisiylə hərəkət edir, Allahın elçilərinin yolundan gedir və Onun vəhyinə tabe olurlar.

Xristianlarla müsəlmanlar demək olar ki, eyni əxlaqi dəyərlərə sahibdirlər. Yalnız öz mənfəətlərini düşünən, sevgisiz, mərhəmətsiz, eqoist, mənfəətpərəst və nadürüst insan modeli, müsəlmanlar kimi xristianların da müdafiə etdikləri din əxlaqıyla ziddiyyət təşkil edir. Xristianlar da sevginin, dürüstlüyün, mərhəmətin, fədakarlığın, ədalətin, təvazökarlığın və qardaşlığın hakim olduğu bir dünyanın həsrətini çəkirlər və belə bir dünya meydana gətirmək üçün səy göstərirlər. Xristianlar da fahişəlik, homoseksuallıq, narkotik istifadəsi, zorakılıq, istismarçılıq kimi Rəbbimizin haram etdiyi əxlaqsız hərəkətlərin qarşısının alınması üçün mübarizə aparırlar.

Xristianlar və müsəlmanlar Allahın seçilmiş qulu hz. İsaya dərin sevgi və hörmət bəsləyirlər. Hz. İsa, Allahın Quran ayələriylə bizə tanıtdığı və aləmlərdən üstün etdiyi mübarək elçisidir. Quranda hz. İsanın; "dünyada və axirətdə seçilmiş, şərəfli, hörmətli və (Allaha) yaxınlaşdırılanlardan" (Ali İmran surəsi, 45) olduğu bildirilir. O, Allahın müxtəlif möcüzələr və üstün əxlaqla şərəfləndirdiyi dəyərli quludur.

Deyin ki: "Biz Allah'a; bize indirilene, İbrahim, İsmail, İshak, Yakub ve torunlarına indirilene, Musa ve İsa'ya verilen ile peygamberlere Rabbinden verilene iman ettik. Onlardan hiçbirini diğerinden ayırt etmeyiz ve biz O'na teslim olmuşlarız." (Bakara Suresi, 136)

Bu kitabın yazılma məqsədi isə, həqiqi xristianlıqda (həqiqi xristianlıq deyildikdə, xristianlığın hz. İsaya ilk vəhy edildiyi halı nəzərdə tutulur) olmayan, lakin hz. İsanın Allah Qatına alınmasından xeyli sonra ortaya çıxan "təslis" inancının yanlış olduğu üzərində dayanmaqdır. Kitabda həm xristian qaynaqları, həm də Quran ayələri əsasında həqiqi xristianlığın tövhid inancını əsas götürən, hənif (Allahı vahid qəbul edib, ona iman edən) bir din olduğunu göstərəcəyik. Həmçinin hz. İsanın "Allahın oğlu" olduğu təməli üzərində yaradılan (Allahı tənzih edirik) təslis inancının hansı səbəblərdən ötrü yaradılmış ola biləcəyini araşdıracağıq. Kitabda həmin bu inanc araşdırılarkən, onu müdafiə edən müxtəlif görüşlərə və təməl iddialara da yer veriləcək. Lakin bu inancın incəlikləri üzərində dayanmadan əvvəl, sonsuz güc və qüdrət sahibi olan Rəbbimizi (təslis inancını bildirmək üçün işlədəcəyimiz) bütün ifadələrdən ötrü tənzih edir və Onun müqəddəs peyğəmbəri olan hz. İsanın bu cür sifətlərdən uzaq olduğunu ifadə etmək istəyirik (kitabda işlədilən Bibliya ayələrindəki bəzi ifadələrdə dəyişikliklər edilmiş, "Ata" ifadələri "Allah-Rəbb", "Oğul" ifadələri isə "peyğəmbər-elçi" olaraq dəyişdirilmişdir. Yerli və xarici əsərlərdə Allahın mübarək elçisi hz. İsanın adının işləndiyi hər yerə, bu müqəddəs insana hörmət olaraq "həzrət" ifadəsi əlavə olunmuşdur).

Vurğulanması lazım olan digər bir əhəmiyyətli xüsus isə, Allahın göndərdiyi bütün elçilərə və kitablara iman edən müsəlmanların, həm xristianların, həm də yəhudilərin inanclarına və dəyərlərinə hörmət etdikləridir. İslam dinində, yəhudiliyin müqəddəs kitabı olan Əhdi-Ətiqdəki Tövrat və Zəburla xristianların müqəddəs kitabı olan Əhdi-Cədid (İncil) İlahi kitablar kimi tanınır, bu dinlərin mənsubları isə "Kitab əhli" adlandırılırlar. Rəbbimiz Bəqərə surəsində müsəlmanları belə təsvir edir:

Ayələrdə bildirilən bu kitablar hz. İbrahimin səhifələri, hz. Musaya endirilən Tövrat, hz. Davuda endirilən Zəbur və hz. İsaya endirilən İncildir. Allahın hz. İbrahimə vəhyi bu günə qədər gəlib çatmamışdır. Digər kitablar isə zamanla orijinal hallarından uzaqlaşmış, bəzi insanlar tərəfindən müxtəlif səbəblərdən ötrü təhrif edilmişdir. Dolayısilə bəzi hissələrində Allahın haqq dinindən kənar şərhlər və açıqlamalar işlədilir. Bununla yanaşı, Allaha və elçilərinə iman, Allah sevgisi və Allah qorxusu, gözəl əxlaq kimi Quran ayələrinə uyğun hissələr də dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır (doğrusunu Allah bilər.) Allah bu kitabların, göndərildikləri cəmiyyətlər üçün rəhbər olduqlarını bildirir. Rəbbimiz Ali İmran surəsinin 3-4-cü ayələrində: "O, sənə Kitabı gerçək olaraq, ondan əvvəlkiləri təsdiqləməsi üçün nazil etdi. Tövratı və İncili də O nazil etdi - daha əvvəllər insanlara doğru yolu göstərən rəhbər olmaq üçün..." deyə buyurur. Allah, digər bir ayədə isə Tövrat barədə bunu bildirir:

Bəzi yəhudi din xadimləri üçün Quranda "kəlmələrin yerlərini dəyişdirib deyirlər" (Maidə surəsi, 41) deyə buyurulur.

Allah digər bir ayədə isə bəzi yəhudilərin; "cüzi miqdarda pul əldə etmək üçün, öz əlləri ilə kitab yazıb, sonra da: “Bu, Allah tərəfindəndir!” dediklərini bildirir (Bəqərə surəsi, 79). Yəni onlar Rəbbimizin hz. Musaya vəhy etdiyi müqəddəs kitabını təhrif ediblər. Xristianlar isə, təslis inancından ötrü xeyli yanılıblar. (Nisa surəsi, 171)

Allah Quranda Kitab əhli barədə bir çox əhəmiyyətli məlumat verir. Bunlardan bəziləri, Kitab əhlindən olan bəzi insanların yanlış inanc və ya əxlaqi dəyərlərə sahib olmalarıdır. Lakin bu, bütün Kitab əhlinin qəflət və yanılma içində olduğu demək deyil. Ayələrdə yəhudi və xristianlar arasında səmimi dindarların da olduğu bildirilir:

Nümunəvi müsəlmanlar bütün həyatları boyunca Quran ayələrinə görə yaşayarlar. Dəyər mühakimələri, əxlaq xüsusiyyətləri, həyata və insanlara baxış prizmaları tamamilə Allahın Quran ayələriylə müəyyənləşdiridiyi kimidir. Bu müsəlmanların Kitab əhlinə yanaşma tərzlərində də hakimdir. Əsas məsələ, onlara həmişə tolerantlıqla, ədalətlə, sevgiylə yaxınlaşmalarıdır. Bundan ötrü də, onları "əks tərəf" kimi deyil, Allaha bağlı, inanclı insanlar kimi görərlər. Bunun əksini etmək, Quran əxlaqına zidd davranış olar. Kitab əhli arasında da Allaha səmimi şəkildə iman edən və dolayısilə nicat tapacağı ümid edilən bir çox insan ola biləcəyi əsla unudulmamalıdır. Dolayısilə kitab boyunca edəcəyimiz bütün xatırlatmalar da bu şüurla yazılmış və Allahın bir çox Quran ayəsində bildirdiyi "yaxşı işlər görməyi əmr edib, pis işlər görməyi qadağan etmək" əmrinin tələbini yerinə yetirmək hədəflənmişdir. Məqsədimiz təslis inancının yanlış olduğunu göstərmək və sağlamfikirli İsəvilərin həqiqətləri görmələrinə kömək olmaqdır. Təmənnamız bütün İsəvilərin bu yanılmanı görmələri və tövhid inancına uyğun olmayan bütün yanlış inanclardan tamamilə imtina etmələridir.