Mikro düşmənlərimiz bədənin özünə aid olmayıb, bir yolla bədənə girən, bu səbəbdən bədəndəki müdafiə ordusunu hərəkətə keçirən mikro canlılardır. Şübhəsiz, bədənə girən hər xarici maddəyə dərhal düşmən münasibəti göstərilməz. Yemək yeyərkən, dərman qəbul edərkən, su içərkən də bədənimizə yad xüsusiyyəti olan maddələr girər. Ancaq bədənimiz bunlarla bir mübarizəyə girməz. Yad bir maddənin müdafiə hüceyrələri tərəfindən düşmən olaraq qəbul edilməsi üçün bəzi şərtlər meydana gəlməlidir: Molekul böyüklüyü, bədəndən atılma sürəti, bədənə daxil olma forması kimi...60
Evrim teorisi hayatın "basit" bir hücreden geliştiğini varsayar; fakat günümüzde bilim, basit hücre diye bir şey olmadığını göstermektedir." |
T hüceyrələri viruslara və digər mikroblara qarşı immunitet sistemində əsas rolu oynayır. T hüceyrələri düşmən xəbərdarlığını aldıqdan sonra sümük iliyi içərisində hərəkətə başlayarlar. Yetkinləşməmiş olanları timusa yollanar və daha da ixtisaslaşarlar. T hüceyrələri faydalı ola bilmək üçün qəbulediciləri vasitəsi ilə mikroblarla əlaqədar olan antigenlərə əlavə olunmaq məcburiyyətindədir.
Antijen-tanıtıcı hücrelerin görevleri, antijeni (düşmanı) T hücrelerine sunmaktır. Bu çok önemli bir sorumluluktur. Çünkü antijen-tanıtıcı hücreler T hücrelerinin vücudu savunacağını bilmekte ve yakaladığı düşmanı, istihbarat sağlayabilmeleri için T hücrelerine vermektedir. Hücrenin tesadüf eseri böylesine bir görevi üstlenmesi ve vücudu savunmak üzere bir sisteme hizmet etmesi imkansızdır. Bu görevleri hücrelere ilham eden Yüce Allah'tır. |
İmmunitet sistemində T hüceyrəsi kimi hüceyrələr bir hüceyrənin bədənə aid olub-olmadığını söyləmək üçün tanıyıcı zülallardan istifadə edərlər. Tanıyıcı zülallar isə molekulyar bayraqlar və işarə dirəkləri kimi fəaliyyət göstərərlər. Bunlar hüceyrələrin bir-birlərini tanımalarını və əlaqəyə girmələrini təmin edərlər. Bu zülalların əksərən, şəkərdən meydana gəlmiş olan çubuq bənzəri uzantıları (şəkər ehtiva edən zülal molekulları qlikoproteinlər olaraq bilinir) hüceyrə membranından xarici mühitə tərəf uzanar.
Tanıyıcı zülallar eyni canlı növlərinə aid sperma hüceyrəsinin yumurta hüceyrələrini tanımasına imkan verər; virusların və bakteriyaların keçə biləcəkləri doğru hüceyrələri təyin etmələrini təmin edər və bir hüceyrənin digərinə yapışması üçün sahələr meydana gətirər. Toksinlər hüceyrələri öldürmək üçün tanıyıcı zülallara birləşərlər. Nəql edilən orqanlarda səhv tanıyıcı zülallar olduğu üçün immunitet sistemi təzyiq göstərməyincə orqanizm bu toxumaları rədd edər.
Tanıyıcı zülalların olmaması xərçəngin meydana gəlməsində əsas rol oynayar. Normal olaraq tanıyıcı zülallar sayəsində hüceyrələr arasında meydana gələn əlaqələr hüceyrənin böyüməsini tənzimləyər. Xərçəng hüceyrələri isə şiş və ya metastaz (xərçəng hüceyrələrinin bədənə yayılması) yaratmaq üçün bu yoxlanışları yanıldar. Xərçəng hüceyrələri eyni zamanda digər növ hüceyrələrdə görünən tanıyıcı zülalları da istehsal edə bilər və bu saxta zülalları metastaza kömək edəcək şəkildə istifadə edər.
Eyni zamanda xərçəng hüceyrələrinin özlərinə xas çox az tanıyıcı zülalı vardır, beləliklə immunitet sistemi bunları yox edilməli olan hüceyrələr olaraq müəyyənləşdirə bilməz. Xərçəng tədqiqatlarının əsas hədəfi xərçəng hüceyrələrinə xas tanıyıcı zülalları müəyyən etmək və bunların sayını artırmaqdır. Bunun sayəsində immunitet sistemi şişin yad olduğunu həm təsbit edə, həm də onu məhv edə bilər. Xərçəng hüceyrələrinin tanıyıcı zülallarının quruluşunu bilmək eyni zamanda bu zülallar və müəyyən xərçəng hüceyrələri üçün xüsusi dərmanların hazırlanmasını da mümkün hala gətirər.
Hüceyrələr arası məlumat mübadiləsinin ən parlaq nümunələrindən birini də bədənin immunitet sistemində görmək mümkündür. Məsələn, yara kimi bir toxuma zədələnməsi olduqda immunitet sisteminə aid reaksiyalar başlayar. Makrofaq adlı müdafiə hüceyrələri bu yaradan nüfuz edən mikroblara qarşı hücum edə bilmək üçün mümkün olan ən qısa zamanda yer təsbiti edərlər. Bədənin hər gün qarşı-qarşıya qaldığı saysız təhlükəyə müqavimət göstərməsi bunun sayəsində mümkün olar.
Vücudunuzda Sizi Düşmanlara Karşi Koruma Bilincine Sahip Hücreler Bulunmaktadir. Hücrede Görülen Bu Bilinç, Allah'ın Onlara İlhamidir | |
Şekilde bir bakterinin savunma sistemi hücreleri tarafından nasıl etkisiz hale getirildiği görülmektedir. Hücreler arası iletişim, üzerinde ciltlerce kitap yazılan, bilim adamlarını onlarca senedir meşgul eden bir kompleksliğe sahiptir. Hücreler ve moleküller arasındaki iletişim için özel bir lisanın olması, bunun bir molekül ya da hücre için anlam ifade etmesi ve bu doğrultuda vücutta hayati önlemler alınması, gerekliyse düşmanla mücadele başlatılması, Darwinistlerin tesadüfi evrim mekanizmaları ile açıklanamaz. Darwinist bilim adamları Allah'ın ilhamı ile hücrede tecelli eden akıl ve bilinç karşısında çaresizdirler.
|
Bir hüceyrənin yer təsbiti etməsi, sonra təhlükə meydana gətirən vəziyyəti analiz etməsi, sonra da burada tədbir almaq üzrə lazım olan yerlərə mesajlar göndərməsi son dərəcə şüurlu bir davranışdır. Ancaq ağıl sahibi heç kim bunları hüceyrənin özünün fikirləşdiyini iddia etməyəcək. Bu həyati sistemin təsadüfən bədənimizdə mövcud olduğunu söyləmək isə ağıl və məntiqə ziddir.
Buradakı digər bir əhəmiyyətli xüsus da makrofaqların çoxunun belə bir hücum ilə ilk dəfə qarşılaşmış olmalarıdır. Hər hansı bir təhsildən keçməmiş hüceyrələrin heç bir məlumat sahibi olmadıqları mühitlər qarşısında vəziyyət təsbiti etmələri və nəyin təhlükəli olub, nəyin təhlükəli olmadığını ayırd etmələri şübhəsiz təsadüfən meydana gələ bilməz. Bu mükəmməl sistem Rəhman və Rəhim olan Rəbbimizin böyük bir neməti, eyni zamanda sonsuz elminin bir nümunəsidir. (Ətraflı məlumat üçün baxın. Harun Yahya, Müdafiə Sistemindəki Möcüzə)
Bir sperma tərəfindən mayalanan yumurta hüceyrəsi və ya "ziqot" iki, dörd və sonra səkkiz yerə bölünərək sürətlə böyüməyə başlayar. Bunun üçün çoxlu miqdarda qidaya ehtiyac duyar. Qida maddələrini anadan ala bilmək üçün embrion hüceyrələrindən bir qismi plasenta meydana gətirərlər. Plasenta anayla körpə arasındakı qida, oksigen və digər maddələrin mübadiləsini təmin edən quruluşdur. Plasenta yeni hüceyrə qruplarının, yəni toxumaların yaranması üçün zəruri olan qidaları və oksigeni diqqətlə seçər və bunları körpəyə daşıyarkən tullantı maddələri ayıraraq onları da ananın bədəninə göndərər.
Plasenta hüceyrələrinin körpənin nə vaxt, nəyə ehtiyacı olduğunu anlaması, bu ehtiyaca görə lazım olan tədbirləri alması, lazım olan maddələri seçib lazımsız maddələri körpədən uzaqlaşdırması və bunu heç dayanmadan gecə-gündüz etməsi fövqəladə bir hadisədir. Belə böyük bir məsuliyyəti ən dərin tibb məlumatına sahib bir həkimin belə yerinə yetirməsi mümkün deyil. Ancaq kainatın hər nöqtəsində olduğu kimi, Allah plasenta hüceyrələrini də üstün bir qabiliyyətlə təchiz edərək örnəksiz yaratma gücünü bizlərə göstərmişdir.
"Plasenta" son derece özel bir tasarıma sahiptir. Cenin annenin dokularıyla bağlantı içindedir ve anneden gelen kanın içindeki maddelerle beslenmektedir. Ancak besinlerle birlikte anne kanındaki savunma hücrelerinin embriyoya ulaşmaması da çok önemlidir. Nitekim plasentanın yapısında tam ihtiyaca yönelik tıpa görevi gören hücreler bulunmaktadır. Bu hücrelerin arasında bulunan ince boşluklar embriyonun ihtiyacı olan besin maddelerinin geçmesine izin verir. Ama savunma hücreleri daha büyük oldukları için bu aralıklardan geçmeyi başaramazlar. İnsanın varlığını sürdürebilmesi için vücudumuzda bulunması gereken saymakla bitiremeyeceğimiz kadar çok sistem vardır. Her biri kusursuzca tasarlanmış olan tüm bu detaylar, üstün akıl ve ilim sahibi Rabbimiz'in insanlar üzerindeki rahmetidir. |
Ana bətninin içi dölü qoruyan amnion mayesi ilə örtülüdür. Amnion mayesi olmadan bir körpənin ana bətnində inkişafı mümkün deyil. Bu maye sayəsində həm ana və uşaq bir-birlərindən faydalanarlar, həm də qorunmuş olarlar. 12 həftəlik olduqda dölün öz qan dövranı sistemi inkişaf etmiş olar. Ancaq oksigen və qidaların qəbulu, karbondioksid və tullantıların göndərilməsi üçün hələ də anasından asılıdır. İki qan dövranı sistemi arasındakı mübadilə qanlar bir-birinə qarışmadan reallaşmalıdır, yoxsa nəticə ölümcül ola bilər.
Plasenta ana və dölə aid iki qan dövranı sistemini qüsursuzca ayırar. Qazlar, qida maddələri və tullantılar ana və dölün qanları arasında mübadilə edilər. Lakin amnion mayesi və müstəqil qan dövranı sistemindən ibarət olan bu fiziki sədlər körpənin həyatda qalması üçün kifayət deyildir. Bunlar ancaq qismən müvəffəqiyyətli ola bilər.61
Cenin, annenin bağışıklık hücrelerinden nasıl gizlenir?
Annenin bağışıklık sistemi kendi içindeki yabancı dokuyu -cenini- reddetmez. Rahmin içi annenin vücuduna ait olsa da, henüz doğmamış olan bebek, annenin vücudu için yabancı bir maddedir. Nasıl ki organ nakli olan hastalar için yabancı doku büyük bir tehditse, ceninin de annenin savunma sistemi tarafından "yabancı" olarak tanınması ve tehdit unsuru olarak görülmesi gerekir. Çünkü gelişmekte olan cenin genlerinin yarısını annesinden, yarısını babasından alır ve babadan gelen her türlü bileşenin annenin vücudunda "antijen" yani saldırgan olarak kabul edilmesi gerekir. Dolayısıyla bu durumfun cenini yok etmek üzere savunma sistemini harekete geçirmesi beklenir.
Ancak istisnai olarak, vücut cenine savaş açmaz; çünkü annenin kanındaki savunma sistemi elemanlarının bebeğin kanına geçmesine izin verilmez. Bu nedenle söz konusu elemanlar bebeği yabancı bir doku olarak görüp, onu yok edemezler.
Annenin savunma sisteminin bebeğe saldırıp onu yok etmemesi son derece şaşırtıcıdır. Gelişmekte olan cenin gerçekten de annenin vücudunda yabancı bir madde gibidir. Vücutta devriye gezen savunma hücreleri, yabancı maddeleri yok etmek üzere harekete geçmeden önce bunlarla "tanışırlar". Hücreler yabancı maddeleri tanımak için MHC (major histocompatibility complex) denilen molekülleri hücre zarlarında sergileyerek kullanırlar. Cenin hücrelerinde MHC moleküllerine rastlanmadığı için annenin savunma hücreleri tarafından tanınmazlar. Fakat bu hücrelerde MHC moleküllerinin hiç bulunmaması, doğal öldürücü hücrelerin anormalliği fark etmesine ve bu hücreleri yok etmesine yol açabilir. Bunun için de, cenin hücreleri "klasik olmayan" bir tür molekülü hücre zarlarında taşırlar: HLA G (insan lökosit antijeni G)
Dolayısıyla annenin savunma sistemi ceninin HLA G'sini yabancı olarak algılamaz ve doğal öldürücüler de onu görmezden gelirler. Fakat yine de bu tek başına yeterli değildir. Bu yöntemlerden başka kimyasal sinyaller de kullanılır. Plasenta, bir dizi kimyasal sinyal üreterek, annenin savunma sistemine etki eder. İşte bu sebepten dolayı anne hamilelik döneminde enfeksiyonlara karşı da daha savunmasız olur.
Kuşkusuz ceninin annenin savunma hücreleri tarafından düşman olarak tanınmayacak bir sistemle yaratılmış olması çok büyük bir mucizedir. Eğer bu istisna vücuda giren bir başka madde için yapılmış olsaydı, vücut hayati tehlikelerle karşı karşıya olurdu. Diğer taraftan eğer cenin için bu istisnai sistem olmasaydı, kuşkusuz canlılığın devamı mümkün olmazdı. "O Allah ki, Yaratan'dır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var edendir..." (Haşr Suresi, 24) ayetiyle haber verildiği gibi, her detay Rabbimiz'in yaratma sanatındaki kusursuzluğu ortaya koymaktadır. (Bea Perks, Andrew Coulton, "The Great Escape", New Scientist, vol. 171, no. 2308, 15 Eylül 2001.)
"Plasenta"-nın quruluşuna daha yaxından baxdıqda bu divarı meydana gətirən trofoblast hüceyrələrinin qan üçün xüsusi olaraq hazırlanmış bir sədd meydana gətirdikləri görünür. Embrion ananın toxumaları ilə çox yaxın bir əlaqə içindədir. Bir tərəfdən anadan gələn qanın içindəki maddələrlə qidalanarkən, bir yandan da ananın müdafiə hüceyrələrinin təhdidi altındadır. Çünki embrion ananın bədənində düşmən olaraq qəbul edilə biləcək xarici bir maddə kimidir. Bu səbəbdən, qidalarla birlikdə ana qanındakı müdafiə hüceyrələrinin embriona çatmaması son dərəcə əhəmiyyətlidir. Ancaq plasenta ananın qanında olan müdafiə hüceyrələrinin embrionun tərəfinə keçməsinə maneə törədən xüsusi bir quruluşa malikdir. Ananın qanından alınan oksigen, qida maddələri və minerallar bu incə aralıqlardan keçərək embriona çatar. Amma müdafiə hüceyrələri daha böyük olduqları üçün bu aralıqlardan keçməyi bacara bilməzlər.
Yaxşı, plasenta hüceyrələri körpənin ananın qanındakı bu maddələrə ehtiyacı olduğunu haradan bilər? Ananın qanından bu maddələri necə seçib ayırd edər? Körpənin müdafiə hüceyrələrindən qorunmalı olduğunu haradan bilər və necə olar ki, bunların keçməsinə maneə törədəcək bir quruluş meydana gətirər? Aydındır ki, ananın bətnindəki körpə xüsusi olaraq qorunar. Allahın ilhamıyla plasenta hüceyrələri də bu vəzifəni öhdələrinə götürmüşlər.
"O Allah ki, Yaratan'dır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var edendir, 'şekil ve suret' verendir. En güzel isimler O'nundur. Göklerde ve yerde olanların tümü O'nu tesbih etmektedir. O, Aziz, Hakimdir." |
Həyat Qurtarmaq Üçün Ölməyi Seçən Makrofaqlar
Hər hansı bir yerinizi kəsdiyiniz vaxt sizi istilaçı bakteriyalardan qorumaq üçün ağ qan hüceyrələri özlərini fəda edərlər. Özlərini yox edən bu makrofaqlar sürətlə və çoxlu miqdarda həyəcan verici kimyəvi maddələr ifraz edərək müdafiə sisteminə dəstək çağırışı edərlər.
İmmunitet sistemi mütəxəssisləri makrofaqların təcavüzkarları necə tanıdığını illərdir araşdırır. New York Universiteti Tibb Məktəbindən Arturo Zychlinsky və iş yoldaşları bunun sirrinin bakteriya hüceyrələrinin membranında olan lipoproteinlər olduğunu söyləyirlər. Arturo Zychlinksy makrofaqları bakteriya lipoproteinləri ilə müqayisə etdikdə müdafiə hüceyrələrinin membranlarında bu lipoproteinləri tanıyan "ölüm qəbulediciləri" olduğunu kəşf etdi. Bunlar bir qəbulediciyə bağlandıqda hüceyrə daxilində dərhal bir intihar təlimatı verilər və proqramlaşdırılmış hüceyrə ölümü reallaşar. Bu qəbuledicilər, hüceyrə özünü yox etmədən əvvəl müxtəlif ara siqnallar verər. Bu ölüm qəbuledicisi sürətlə intihara gedər və bakteriya yerləşmədən əvvəl infeksiyanı sürətləndirər. 62
İntihar edən hüceyrələrin tullantıları isə dərhal ətrafdakı digər hüceyrələr tərəfindən yox edilər. Daha da heyranedici olan isə, ölü hüceyrələrin hamısının digər hüceyrələr tərəfindən təmizlənməməsidir. Göz bülluru, dəri, dırnaq kimi toxumalar da ölü hüceyrələrdən meydana gələr, amma bunlar orqanizm üçün lazım olduğu üçün yox edilməzlər. Bəzi ölü hüceyrələr xüsusilə saxlanılar, çünki bunların bədəndəki vəzifələri hələ bitməmişdir. Hüceyrələrin hansı ölü hüceyrələri yox edərək hansılarını saxlayacaqlarına qərar vermələri və bu qərara bədəndəki trilyonlarca hüceyrənin uyğunluq göstərməsi, üzərində düşünülməli olan çox əhəmiyyətli bir mövzudur.
Bir hüceyrəyə bu cür həyati bir qərarı verəcək və tətbiq edəcək şüuru qazandıran nədir? Bu sualın cavabı bütün hüceyrələrin canlının həyatını davam etdirə bilməsi üçün ən ideal şəkildə proqramlaşdırılmış olmasıdır. Bu proqramın sahibi isə heç şübhəsiz canlılığın hər incəliyində bənzərsiz yaratmasını və sonsuz elmini gördüyümüz Rəbbimizdir.
Ölü Hüceyrələrin Və Zərərli Maddələrin Seçilib Atılması
Hüceyrələrin çox yaxşı təmizlənməsi -faydası olmayan, hətta zərəri olan zülalların seçilməsi, ayırd edilməsi və təmizlənməsi- lazımdır. Məsələn, hüceyrələrin bölünməni dayandırmaları lazımdırsa, bu bölünməni hərəkətə gətirən zülalları məhv etmək lazımdır. Əgər bunu edə bilməzlərsə, nəzarətsiz hüceyrə bölünməsi xərçəngə yol açar. Bu, doğru zülalların doğru zamanda təmizlənməsini tələb edir. Bu proses dölün inkişaf müddətindən müdafiə sisteminin mikroblara qarşı aparacağı müdafiəyə qədər hər sahədə çox əhəmiyyətlidir. Həmçinin, demək olar ki, bədənin hər yerində zülal pozulması baş verir ki, bu pozulmuş zülalların da təmizlənməsi lazımdır.
Bioloqlar qəza keçirən zülallarda müəyyən fərqləndirici formaya sahib olan ciblər meydana gəldiyini təsbit etdilər. On ildən çoxdur ki, zülalların parçalanmasının hüceyrənin həyat dövründə həyati bir rol oynadığı məlumdur.
Bir hüceyrə hər hansı bir zülalı yox etməyə qərar verdikdə, bunu ubiquitin deyilən kiçik bir molekul ilə işarələyər. Hüceyrə mexanizmi daha sonra bu işarələnən zülalı ehtiyata alar və parçalara ayırar. Yanlış zülalların işarələnməsinin qarşısını almaq üçün ubiquitini doğru hədəfə çatdırana qədər müşayiət edər. Bu işarə yapışdırıldıqdan sonra hədəf məhv edilər: Artıq geriyə dönüş yoxdur. Doğru zülalların doğru zamanda yox edildiyindən əmin olmaq üçün hüceyrələr fərqli fermentlərdən istifadə edər. 63
Bir zülalın zədələnmiş bir quruluşa sahib olduğuna və ya hüceyrəyə zərərli cəhətləri olduğuna kim, necə qərar verir? Bu zülalların təmizlənməsi əmrini verən şüur kimə aiddir? Bu qərara əməl etmədikdə hüceyrə üçün təhlükəli nəticələr doğura biləcəyi necə bilinir? Hüceyrə heç bir səhv olmaması üçün zülalları işarələməyi haradan bilir? Bütün bu sualların cavabı olan üstün ağıl, göyləri və yeri yaradan Rəbbimizə aiddir.
60. C.A. Janeway, Jr., "How the Immune System Recognizes Invaders", Scientific American, no. 269(3), Sentyabr 1993, ss. 72-79.
61. Bea Perks, Andrew Coulton, "The Great Escape", New Scientist, vol. 171, no. 2308, 15 Sentyabr 2001.
62. Andy Coghlan, "Secrets of the suicidal blood cell", New Scientist, vol. 167, no. 2248, 22 İyul 2000, səh. 15.
63. Reto Kohler, "Chuck it out", New Scientist, vol. 166, no. 2242, 10 İyul 2000, səh. 28.