Hüceyrələr Arasindaki Məlumat Hərəkətində Siqnal Seçimi

Bədənimizin daxilində hər an yüzlərlə mesaj bir tərəfdən digər tərəfə sanki qaçırmışcasına irəliləyər. Hüceyrələr bütün bu məlumat hərəkəti içərisində doğru seçimləri edə bilmək və özlərini maraqlandıran məlumatları aradan ala bilmək üçün son dərəcə kompleks tanıyıcı sistemlərlə təchiz edilmişlər. Məlumatlara aid şifrələr, zəncirvari bir kimyəvi çevrilmə nəticəsində tərcümə edilər.

"Hücrenin, en başından itibaren, şaşırtıcı derecede kompleks olan ve birbirlerine bağımlı tüm parçaları ile birlikte var olması gerekir." Dr. David Rosevear

100 trilyon hücrenin kendi aralarındaki ve her bir hücrenin kendi içindeki haberleşme sisteminin, saniyelerle ölçülecek kadar kısa bir zaman için devre dışı kalması ve hücresel mesajların yerine ulaşamaması ölümle sonuçlanabilir. Günümüzdeki haberleşme sistemleri en ileri teknolojiye sahip elektronik ve mekanik aygıtlar kullanılarak kurulmuştur. Oysa hücre içi haberleşme sistemleri, insanoğlunun sırlarını henüz çözemediği kadar ileri bir teknolojiye sahiptir.

Bu mesajları daşıyan "kimyəvi xəbərçilər" fərqli orqanların öz aralarında əlaqə qurmasını təmin edən mayelərdir.(55) Bu əlaqə sayəsində canlılar xarici mühitdə qarşılaşdıqları ani dəyişmələr ya da hücumlar qarşısında bir bütün olaraq davranarlar. Digər bir sözlə, ortaq bir hərəkət içində olarlar. Fiziologiya sahəsində Nobel mükafatı alan fransız bioloq Andre Lwoff hər orqanizmin yalnız mövcud olan kompleks məlumat sayəsində yaşaya biləcəyini ifadə etmişdir:

Bir orqanizm bir-biriylə əlaqəli quruluşların və funksiyaların meydana gətirdiyi bir sistemdir. Bu sistem hüceyrələrdən meydana gələr və hüceyrələr də qüsursuz iş birliyi edən molekullardan hazırlanmışdır. Hər molekul digərlərinin nə etdiyini bilməlidir. Mesajları qəbul edə bilməli və onlara görə hərəkət edə bilməlidir. 56

Hüceyrələrin mesaj qəbuletmə-göndərmə, siqnalları tanıma, şifrələri oxuma kimi əməliyyatları axsatmadan edə bilmələri, əslində orqanizmlərin bir bütün olaraq hərəkət edə bilmə qabiliyyətini də ortaya qoyur. Şüursuz, gözü, dili, ağılı olmayan molekulların və bunlardan meydana gələn hüceyrələrin bir-birləriylə tam bir həmrəylik və iş birliyi içərisində işləmələri, bir-birindən müstəqil hissələrin sanki bir bütünmüş kimi hərəkət etmələri və ortaq bir məqsədə xidmət etmələri, şübhəsiz təsadüflərlə açıqlanması qeyri-mümkün olan bir vəziyyətdir. Milyonlarla hüceyrənin aralarında fasiləsiz olaraq mübadilə etdikləri mesajlarla reallaşan bu böyük uyğunluq şüurlu bir yaradılışın göstəricisidir.

Hormonlarla Təmin Edilən Əlaqə

Hüceyrələr arasında qurulan xəbərləşmə sistemi bir çox baxımdan insanların istifadə etdikləri xəbərləşmə sistemlərinə oxşardır. Məsələn, hüceyrələrin membranları üzərində özlərinə çatan mesajları qəbul etmələrini təmin edən "antenalar" var. Bu antenaların düz altında isə hüceyrəyə çatan mesajın kodunu oxuya bilən "stansiyalar" yerləşir. Bəhsi keçən antenaların qalınlığı millimetrin yüz mində biri qədər olan və hüceyrəni əhatələyən hüceyrə membranında yerləşir. Tirozin kinaz qəbuledicisi olaraq adlandırılan bu qəbuledici; antena, gövdə və quyruq olmaqla üç əsas hissədən ibarətdir. Antenanın hüceyrə membranının xaricində qalan hissəsinin forması peyk yayımlarını tutmaqda istifadə edilən çanaq antenaya oxşardır. Hər çanaq antenanın müəyyən bir peykin yayımını tutmağa uyğunlaşdırılması kimi müxtəlif hormon molekullarının daşıdığı mesajlar da fərqli antenalar tərəfindən şərh olunar. Digər hüceyrələrdən gələn mesajlar -hormonlar- hüceyrə membranındakı antenalara təmas edər. Ancaq hər antena yalnız bircə mesajı qəbul edəcək şəkildə tənzimlənmişdir. Bu, çox xüsusi bir quruluşdur. Beləliklə, göndərilən mesaj səhvən bir başqa hüceyrəni hərəkətə keçirməz.

Şekilde hücre dışında kalan çanak anteni benzeri kısımlar, görev olarak da benzerlik taşırlar. Farklı hormonların taşıdığı mesajlar, farklı antenler tarafından yorumlanır; tıpkı çanak antenlerin farklı yayın dalgalarını toplaması gibi. Vücudumuzdaki sistemler birbiri içine geçmiş, ortak bir amaç doğrultusunda hareket eden yapılardır. Hormonun ve bundaki bilgiyi yorumlayacak alıcının tesadüf eseri birbirine uyumlu olması, sonra bu bilgi doğrultusunda hücrenin faaliyetlerine yön vermesi elbette ki mümkün değildir. Bu, herşeye hakim olan, herşeyden haberdar olan Rabbimiz'in varlığının delillerinden biridir.

Hormon və antena bir-birlərinə elə uyğun yaradılmışdır ki, bu bənzərlik demək olar ki, bütün biologiya ədəbiyyatlarında açar-qıfıl uyğunlaşmasına bənzədilir. Yalnız doğru açar qıfılı aça bilər, yəni yalnız doğru hüceyrə göndərilən mesajla əlaqə qurar, digər hüceyrələr üçün bu mesajlar heç bir şey ifadə etməz.

Hormon, hüceyrəyə çatdığı andan etibarən hüceyrə içində bir sistem dövrəyə girər. Hüceyrəyə gələn mesaj çox xüsusi xəbərləşmə sistemləri tərəfindən hüceyrənin DNT-sinə çatdırılar və hüceyrənin bu mesaj istiqamətində hərəkət etməsi təmin edilər.

Hüceyrənin antenalarına gələn bir mesajın böyük bir sürətlə hüceyrənin nüvəsinə çatdırılması, üstəlik bu xəbərləşmə əsnasında çox üstün bir texnologiyadan istifadə edilmiş olması, gözlə görülməyəcək qədər kiçik bir kompyuterin icad edilməsindən belə daha böyük bir möcüzədir. Çünki hüceyrə zülal, molekul kimi şüursuz varlıqların meydana gətirdiyi bir orqanizmdir və bədənimizdə hər birinin içində çox qabaqcıl bir xəbərləşmə sistemi olan 100 trilyon hüceyrə var. (Ətraflı məlumat üçün baxın. Harun Yahya, Hormon möcüzəsi.)

Steroit hormonu alıcı bir molekülün yardımı olmadan hücre zarından geçer ve hücre içindeki bir alıcı moleküle bağlanır. Hormon alıcı kompleksi hücre çekirdeğine girer ve orada protein üretmek için DNA üzerine etki eder. Bu proteinler de büyüme ve gelişim ile ilgili fizyolojik süreçleri kontrol eder. Vücudumuzdaki tüm sistemler birbirine bağımlı olarak yaratılmıştır. Örneğin protein üretimi olmadan vücudun faaliyetlerini sürdürmesi mümkün değildir. Ancak protein üretimi olması için hücrenin tüm birimlerinin çalışması, faaliyetlerine yön veren bilgi paketçiklerinin -hormonların- olması, bu hormonların ilgili hücreye gitmesini söyleyen hipofiz bezinin ve daha pek çok koşulun sağlanması gerekmektedir. Bütün bu muazzam dengelerin zaman içinde, tesadüflerle oluştuğunu iddia etmek ise bilimsel gerçeklerle ve akılla çelişmektedir.

Daxili ifrazat vəzilərinin xüsusi hüceyrələri tərəfindən ifraz olunan hormonlar qan ilə birlikdə bütün bədənə yayılarlar. Orqanizm mayesinə ifraz olunan bu hormonlar bədənin digər hüceyrələri üzərində nəzarəti təmin edən kimyəvi maddələrdir. Digər hüceyrələrin varlığından belə xəbərsiz olan hormonların onlara təsir etməyi öz-özlərinə vəzifə etmələri və bunun üçün ortaq qərar almaları qeyri-mümkündür. Yerinə yetirilməsi üçün üstün bir ağıl, məlumat və şüur tələb edən bu vəzifələri kiçik molekulların təyin etməsi mümkün deyil. Hormon deyilən mayelərin bədənin belə bir ehtiyacı olacağını bilmələri və bu təsbit istiqamətində əlaqədar hüceyrələrə təsir edəcək bir sistem qurmaları da qeyri-mümkündür. Onlar yalnız qurulmuş olan mükəmməl sistem içində özləri üçün müəyyən edilmiş vəzifəni əskiksiz və qüsursuz bir şəkildə yerinə yetirərlər. Özlərinə bu vəzifəni verən və onları bu sistemin bir hissəsi olaraq yaradan Allaha boyun əymişlər.

Bir az əvvəl ifadə etdiyimiz kimi insan bədənindəki hüceyrələrlə hormonlar arasında böyük bir uyğunluqdan söhbət gedir. Hüceyrələr hormonların özlərinə daşıdıqları mesajların nə mənaya gəldiyini dərhal anlayarlar. Məsələn, böyümə hormonu gəldikdə, bütün hüceyrələr dərhal onu tanıyar və lazım olanı edərlər. Böyümə neçə yaşında başlayacaq, neçə yaşında dayanacaq, hansı sürətlə baş verəcək, hansı hissələr hansı nisbətdə böyüyəcək kimi təfərrüatlar son dərəcə sistemli olaraq işləyərlər. Bu baxımdan böyümə hormonlarını hazırlayan hüceyrələrin nə vaxt, nə qədər hormon hazırlamalı olduğunu bilmələri, lazım olanda istehsala başlayıb, lazım olanda dayanmaları, bu şəkildə digər hüceyrələri yönləndirmələri açıq şəkildə ağılın məhsuludur. Kainatın hər nöqtəsində olduğu kimi insan bədənində də üstün ağıl sahibi olan Uca Allahın sənəti və elmi gözlər önünə sərilir.

	Bir canlının yaşamını devam ettirebilmesi için tüm sistem ve organların aynı anda var olmaları gerekmektedir. Sadece hormonlar var olsa, ancak onları algılayacak alıcılar olmasa sistem işlemez. Alıcılar olsa hormonlar olmasa, bu sistem yine çalışmaz. Hormonlar ve hormonu tanıyan alıcılar olsa fakat hücre hormonun taşıdığı bilgiyi nasıl kullanacağını bilmese vücudumuzdaki sistem yine işlemeyecektir. Birbiri içine geçmiş bu hassas dengeler tek bir gerçeği göstermektedir: İnsan tek bir seferde, kusursuz bir şekilde yaratılmıştır.

Bu mövzuyla əlaqədar ən diqqət çəkici nöqtələrdən biri də, hormonların qan yolu ilə bütün hüceyrələrə çatdıqları halda, yalnız hədəf hüceyrələr üzərində təsir meydana gətirmələridir. Hormon hüceyrələr arasında irəliləyərkən çatmağı məqsəd qoyduğu hüceyrə öz üzərində olan xüsusi qəbuledicilər sayəsində bu hormonu tanıyar. Hormonlar və sinirlər vasitəsilə göndərilənlərlə yanaşı müəyyən bir miqdardakı kimyəvi mesaj daşıyıcıları da hüceyrə xaricindəki maye içərisində fəaliyyət göstərərək qonşu hüceyrələrə təsir edər. Bir mesajın açılmasını təmin etmək üçün kimyəvi mesaj daşıyıcıları qəbuledicilərə bağlanarlar. Bunlar arasında ən geniş yayılanlar hüceyrə membranı qəbulediciləridir. Hormon alıcılarının demək olar ki, hamısı böyük zülallardır və oyandırılacaq olan hər hüceyrənin ümumiyyətlə, 2.000 ilə 100.000 qəbuledicisi vardır.57 Ancaq hüceyrədəki qəbuledici sayı sabit deyil. Hədəf hüceyrədəki qəbuledici sayı gündən-günə hətta dəqiqədən-dəqiqəyə belə dəyişə bilər. Çünki bir hormonun hədəf hüceyrənin qəbuledicisinə bağlanması zamanı ümumiyyətlə ya qəbuledici molekulun bir hissəsi fəallığını itirər və ya molekulların istehsalının azalmasına səbəb olar. Bu vəziyyət də aktiv qəbuledici sayının azalmasına gətirib çıxararaq hədəf toxumanın hormona qarşı həssaslığını azaldar. Buna görə digər vaxtlarda qəbuledicilər ya təkrar aktiv hala gətirilərlər ya da hüceyrənin zülal meydana gətirən mexanizmləri tərəfindən yeni qəbuledicilər hazırlanar. Göründüyü kimi, hər mərhələdə reallaşanlar həmişə müəyyən bir məqsədə istiqamətlidir. Məqsəd daşıyan hadisələrin təsadüfən meydana gəldiyini irəli sürmək isə öz içində bir ziddiyyətdir. Bu vəziyyət təkamülçüləri çıxılmaz vəziyyətdə buraxan mövzulardan yalnız biridir.

Həmçinin, hüceyrələr əsasən eyni mesaj daşıyıcı üçün fərqli qəbuledicilərə sahibdir. Bu qəbuledicilər də ümumiyyətlə təkcə bir hormona xasdır. Bu nizam sayəsində qəbuledicilərdən hansı qıcıqlandırılmalıdırsa, o qəbuledici qıcıqlandırılar və oyanmalı olan toxuma oyanar.58 Yalnız müəyyən formadakı açarın açdığı bir qıfıl kimi, hər bir qəbuledici də yalnız ona uyğun formadakı molekul (liqand) ona birləşdikdə fəaliyyət göstərər.

Fərqli hormonlar tərəfindən qıcıqlandırılan bu qəbuledicilər birləşməli olduqları mesaj daşıyıcılarını heç səhv etmədən seçərlər və açar-qıfıl uyğunlaşmasını həyata keçirərlər. Ancaq burada doğru açar və qıfıl uyğunlaşması üçün sınaq-yanılmadan söhbət belə gedə bilməz. Bu seçimlərdə tək bir səhvin ölümcül təsirlərə səbəb ola biləcəyi düşünülərsə, bədənimizdəki heyəti nizamın mükəmməlliyi daha yaxşı aydın olacaq. Bir Quran ayəsində Rəbbimizin bu nizamı belə bildirilir:

... O, bütün şeyləri xəlq etmiş və onlara münasib bir biçim vermişdir. (Furqan surəsi, 2)

"Göklerde ve yerde ne varsa tümü Allah'ındır. Allah, herşeyi kuşatandır." (Nisa Suresi, 126)

Hormonların Qəbuledicilər Üzərindəki Təsiri

Bir hormon hüceyrə membranındakı hədəf qəbuledicilərini aktiv hala gətirərək təsir göstərir. Hormonlar membrandakı qəbuledicilərə birləşərlər, qəbuledicinin zülal quruluşunda bir dəyişikliyə səbəb olarlar. Bəzi hormonların hüceyrə membranındakı ion kanallarına oxşar şəkildə açma və ya bağlama təsirləri vardır. Məsələn, natrium, kalium kanallarına təsir etdikdə bu kanalların açılıb bağlanmalarını təmin edərlər. Beləliklə, bu ionlar əzələ hüceyrələrinin hüceyrə membranı potensiallarını dəyişdirərlər və bəzilərində oyanmaya, bəzilərində isə ləngiməyə yol açarlar.

Hücreler Arası Bilgi Transferindeki Üstün Teknoloji: Modüler Sistem
	Özellikle beyindeki sinir hücreleri ve göz hücreleri sürat ve kapasite açısından insanoğlunun bildiği en hızlı bilgi transferi kapasitesine sahiptir. Söz konusu hücrelerde, hızlı ve kusursuz bilgi transferini mümkün kılan sistem, günümüzün en son teknolojilerinden biri olarak pek çok alanda kullanılan modüler sistemdir. Sinir hücrelerinin haberleşme hızı, bazı proteinlerin "çok sayıda bağlantı modülüne" sahip olmasıyla mümkün olmaktadır. Bağlantı modülleri proteine birçok haberleşme unsurunu aynı anda koordine etme imkanı sağlar. Bu sistem sayesinde, proteinler haberci protein gruplarını sürekli olarak birarada tutabilmekte ve son derece hızlı bir iletişim kurabilmektedirler.
Örneğin elinizdeki bu kitabı okumanız, önemli ölçüde, göz hücrelerinizdeki hızlı haberleşme sisteminden kaynaklanmaktadır. Böylesi bir sürat olmasaydı, belki de bu satırlara baktığınız anda birkaç sayfa önce okuduklarınızı algılıyor olacaktınız. Hücrelerdeki modüler sistemlere en yakın örnek olarak halen yapımı devam eden Uluslararası Uzay İstasyonu'nu verebiliriz. Bu istasyon, insanlık tarihinin en büyük mühendislik başarılarından birisi olarak kabul edilmektedir ve modüler sisteme göre yapılmaktadır. Hiç kimse bu uzay istasyonunun atomların, moleküllerin, rüzgarların, yıldırımların, Güneş enerjisinin biraraya gelmesiyle tesadüfen ortaya çıktığını iddia edemez. Çünkü bu uzay aracı, dünyanın değişik ülkelerinden birçok bilim adamının uzun yıllara dayanan bilgi birikimlerinin ve çok detaylı mühendislik hesaplarının sonucunda blinçli olarak inşa edilmektedir. Aynı durum hücreler için de geçerlidir. Hiçbir tesadüfi etki akıl ve bilinç gerektiren böylesine üstün bir teknolojiyi var edemez. Bu durumda şu soruları sormamız gerekir: Hücrenin içinde görev yapan ve bilim adamlarının tam olarak sırlarını çözemedikleri haberleşme sistemini kim kurmuştur? 100 trilyon hücrenin farklı ihtiyaçlarına anında cevap verecek haberleşme ağı nasıl inşa edilmiştir? Ve haberleşmedeki olağanüstü hızı sağlayan tasarım harikası modüler sistemi kim tasarlamıştır? Haberci proteinleri de, bunlardan oluşan harika iletişim sistemlerini de, "herşeyi yaratan" (Enam Suresi, 101) ve "her işi evirip düzene koyan" (Secde Suresi, 5) Allah yaratmış ve kusursuz bir tasarımla düzenlemiştir.

Siqnalın Ötürülməsindəki Sürət

Bilim Adamlarini Hayranlik İçinde Birakan Hücreler Arasi İletişim
	Mesajcı ile alıcının uyum içinde olması, mesajın yolunu kaybetmeden alıcıyı bulması, mesajın alıcı için bir anlam ifade etmesi ve hücrenin gelen mesajı hemen uygulamaya geçirmesi kuşkusuz çok büyük bir mucizedir. G proteininin rolü: (A) Bir hormon hücre zarı üzerindeki bir alıcıya bağlanır. Hormon-alıcı kompleksi bir G proteinine bağlanır. (B) G proteini üzerindeki GDP'nin yerini GTP alır. G proteini şekil olarak değişikliğe uğrar ve proteinin adenilat siklazla bağlanmasını mümkün kılar. Adenilat siklaz aktif hale getirilir ve ATP'nin AMP'ye dönüşümünü sağlar. Bunun ardından bir dizi zincirleme reaksiyon meydana gelir ve bu reaksiyonlar hücre içinde birtakım değişimlere yol açar. Mesajın iletilmesiyle birlikte G proteini kapatılır ve tepkisi sona erer.

Hormonlardakı kompleks sistemlə yanaşı bu sistemin işləmə sürəti də heyranlıq vericidir. Xəbərçi molekulun hüceyrəyə çatması, hüceyrə membranındakı antenaya birləşməsi, hormon ilə antena arasında yaranan əlaqənin kimyəvi reaksiya başlatması, daşınan mesajın antenaya köçürülməsi, alınan mesajın hüceyrə nüvəsinə çatdırılması son dərəcə sürətlə baş verər.

Bir çox hormon lazım olan sürəti əldə etmək üçün hüceyrə içində "ikinci xəbərçilər" yaradır. Məsələn, G zülal sistemində hormon kimi "birinci xəbərçi" hüceyrə səthinə çatdıqda bir qəbulediciyə birləşər və sonra hüceyrə membranı içində olan bir G zülalına siqnal göndərər. Növünə görə aktiv hala gələn G zülalı bir sıra fermentin ya təsirini artırar, ya da qarşısını alar. Adenilat siklaz buna bir nümunədir. Bu fermenti oyandırmaq ikinci bir xəbərçi olan periodik-AMP -nin əmələ gəlməsinə səbəb olar. Sonra bir sıra zəncirvari reaksiya meydana gələr və hüceyrə içindəki müəyyən zülalların formaları dəyişər. Bu vəziyyət digər hüceyrəvi reaksiyalara gətirib çıxarar. İlk xəbərçinin səviyyəsi düşdükdə isə, G zülalı "söndürülər" və reaksiyası sona çatar.

Hüceyrənin bu dərəcə kompleks bir siqnal sistemindən istifadə etməsinin səbəbi mesaj ötürülməsinin məhsuldarlığının və sürətinin artırılmasıdır. Tək bir mesaj daşıyıcı molekulun gəlməsi bir sıra reaksiyanı hərəkətə gətirər və orijinal mesaj qüvvətlənərək davam edər. Bundan əlavə bir siqnalın G zülalına çatması ilə hüceyrə reaksiyasının meydana gəlməsi arasında keçən zaman yalnız saniyənin kiçik bir hissəsi qədərdir. Məsələn, işığa həssas göz hüceyrələri işığa aid tək bir fotona G zülalı ehtiva edən sistem yolu ilə saniyənin yüzdə biri qədər vaxtda reaksiya verir. Buna baxmayaraq, digər hüceyrələrin ətrafdan gələn siqnallara reaksiya verməsi 30 saniyə qədər vaxt ala bilər.

Kemik Hücrelerinin İletişiminde Sinyal Seçimi
	Şekillerde hücrelerin bir doku meydana getirmek üzere nasıl birbirlerine bağlandıkları görülmektedir. Burada şöyle bir soru akla gelmektedir. Hücreler bir dokunun, bir organın inşa edilmesi için hangi plan doğrultusunda biraraya geleceklerini nereden bilmektedirler. Örneğin kemik hücreleri yerine göre uyluk kemiğini, yerine göre göğüs kafesini, yerine göre küçük parmak kemiklerini oluşturmaktadırlar. Bu hücreler vücudun hangi bölgesinde olduklarını nereden bilmekte, göz için göz çukuru açmayı, beyni korumak için kafatası olarak biraraya gelmeyi nereden akletmektedirler? Akıl ve şuurdan yoksun hücrelerin vücudumuza böylesine hakimiyetlerinin olması, üstün bir akıl gerektiren planlar yapabilmeleri mümkün değildir. Hiç kuşkusuz vücudumuzdaki her detay Allah'ın eşsiz yaratışını bizlere sergilemektedir.
Kemiklerin biçimlenmesi için bir dizi kompleks işlemin kusursuz bir koordinasyon içinde gerçekleşmesi gerekir. Osteoblast , osteosit ve osteoklast olarak bilinen kemik hücrelerinin, hassas kemik yapısını oluşturmaları ve dengeli olarak biçimlenmeleri için birbirleriyle iletişim kurmaları gerekir. Bu da kemik hücreleri arasındaki yoğun bir koordinasyonu gerektirir. Hücreler arası iletişim, hücreler arasındaki "bağlantı boşluğu" (gap junction) denilen kanallar yoluyla gerçekleşir. Boru şeklindeki bu kanallar, hücreler arasında bir boru sistemi oluştururlar. Komşu hücreler arasında etkileşime girerek, hücre zarlarını köprü gibi birleştirirler ve bu hücrelerin sitoplazmasıyla doğrudan bağlantıya geçerler. Böylece maddelerin hücreden hücreye direkt olarak geçmesini sağlarlar. Ayrıca bu kanallar, maddelerin moleküler boyutlarını esas alarak bir seçim yaparlar; küçük moleküllerin hareketine izin verirken, proteinlerin ve nükleik asitlerin hareketini önlerler. Bu kanallar kemik hücrelerine ait sinyallerin hızla iletilmeleri için mükemmel bir yoldur. Görüldüğü gibi her hücre çeşidi için iletişim ayrı bir öneme sahiptir. Orantılı, simetrik bir kemik yapısının olması, kemiklerin dizilişinin hareket kabiliyetini en verimli kılacak şekilde olması kompleks bir iletişimin sonucunda ortaya çıkar. Unutulmamalıdır ki, iletişimde bulunmak için bir dile, bu dili anlayan ve bu doğrultuda hareket eden bir bilince ihtiyaç vardır. Böyle bir sistemin kendiliğinden hücreler arasında oluşması ve büyük bir uyum içinde işlemesi mümkün değildir. Hücrelerin sahip olduğu bu kompleks sistemleri Allah yaratmış ve her bir hücreye kendi görevini ilham etmiştir. http://herkules.oulu.fi/isbn9514259351/html/i245454.html; Dr. Joanna Ilvesaro, Finlandiya, Oulu Üniversitesi.

Mesaj daşıyıcı ilə qəbuledicinin ahəngdarlıq içində olması, bir-birləri ilə bir əlaqə təmin etmələri və bunun sayəsində indi sağlam ola bilməyimiz şübhəsiz çox böyük bir möcüzədir. İllərlə təhsil almış çox sayda kimyagər və bioloq, ağıl və şüur sahibi varlıqlar olaraq hüceyrə daxili fəaliyyətlərə güc çatdıra bilmədikləri halda, adi gözlə görməyin mümkün olmadığı bir ölçüdə, şüursuz, təhsilsiz hüceyrələrin bunları bacarması təsadüf iddialarını çürüdən əhəmiyyətli həqiqətlərdir. Necə ki, hormonlardakı kompleks sistemin varlığı qarşısında təkamülçülər də çarəsizliklərini qəbul etmək vəziyyətində qalmışlar. Təkamülçü yazıçı Von Ditfurth hüceyrə səviyyəsində gördüyü mükəmməlliyi hüceyrələr arası əlaqə şəbəkəsi baxımından belə ifadə edir:

Bu gün bilinən təfərrüatların çoxluğu hər hansı bir tibb tələbəsinin öhdəsindən gələ bilməyəcəyi bir sahə meydana gətirdiyi halda, bəhs olunan əlaqə şəbəkəsinin məsamələri müasir fizioloji tədqiqatına özlərini belə ucundan qulağından da olsa, doğru dürüst açmış belə deyillər. Bütün məlumatlarımıza baxmayaraq yolun hələ başında olduğumuzu söyləyərkən, burada bəhs etdiyimiz bu "daxili mühiti" təşkil edən şəbəkə torunun mexanizmlərinin maye xüsusiyyətli olduğunu da unutmamaq lazımdır... 59

Burada son dərəcə səthi olaraq toxunduğumuz hüceyrələr arası əlaqə əslində haqqında cild-cild kitab yazılan, elm adamlarını onlarla ildir məşğul edən bir kompleksliyə malikdir. Buna görə, elm adamlarının hüceyrələrin və molekulların öz aralarındakı əlaqə formaları və xüsusi ünsiyyət dilinin qaydaları haqqında əldə etdikləri məlumatlar çox olmasına baxmayaraq yenə də son dərəcə səthidir. Əlbəttə ki, bu vəziyyətin bizə düşündürməli olduğu bir çox mövzu var: Əvvəlcə, burada bəhsi keçən hüceyrələr necə olur ki, öz-özlərinə qərar alıb bu qərarları tətbiq edirlər? Üstəlik də heç görmədikləri, bilmədikləri hüceyrələrin qorunmasını öhdələrinə götürəcək qədər məsuliyyət sahibi, ən kiçik bir təfərrüatdan belə yayınmayacaq qədər diqqətli, təhlükəni tanıyacaq qədər tədbirli olaraq... Ölçmə və planlaşdırma mövzusunda belə bir həssaslığı haradan qazanmışlar? Bütün bunlarla yanaşı ətraflarındakı hüceyrələri, bilməli olduqlarından xəbərdar etmələri, onları oyandırmaları, hərəkətə keçirmələri, kömək istəmələri və bunun müqabilində digər hüceyrələrin də izah ediləni tam olaraq başa düşüb tətbiq etmələri necə mümkün olur? Hüceyrələrin bütün bu xüsusiyyətləri öz-özlərinə, şüursuz təsadüflərin təsiriylə qazandığını iddia etməyin ağıla və məntiqə zidd olduğu aydındır.

Eğer proteinlerin görevi size verilseydi ...
	1. Milimetrenin milyonda biri büyüklüğündeki protein
	Bir proteini (milimetrenin milyonda biri) insan boyutunda düşünürsek, proteinin içinde bulunduğu hücre bir şehir kadar olurdu. Vücudumuzda yüz trilyon hücre olduğunu göz önünde bulundurursak, bu durumda proteinin hakim olduğu alan da 100 trilyon şehri kaplardı. Şöyle bir düşünelim: Size bir proteinin yaptıklarının sorumluluğu verilmiş olsa, böylesine geniş bir alan üzerinde hakimiyetiniz nasıl olurdu? Her bir şehre giriş çıkışları kontrol etmeniz, şehirler içindeki faaliyetleri hızlandırmanız, haberleşmeyi kusursuzca sağlamanız, en ufak bir saldırıda o yeri tespit edip hiç vakit kaybetmeden o yere gitmeniz ve müdahalede bulunmanız gerekecekti. Sayfalarca anlatabileceğimiz bu görevleri yapanların şuursuz atom yığınları olduğunu düşünürseniz, buradaki olağanüstülük daha da iyi görülecektir. Akıl ve şuur sahibi bir insan olarak bile, bu görevlerin üstesinden gelmeniz imkansızdır. Ancak proteinler, Allah'ın ilhamı ile bu zor ve hayati görevleri her an yerine getirirler.

Həmçinin, hüceyrəyə gələn mesajları gətirənlər də, mesajları qəbul edən və qiymətləndirənlər də zülallardır. Hüceyrə daxilinə giriş-çıxışları nəzarətdə saxlayan qapılar və nasos sistemləri də zülallardır. Kimyəvi reaksiyaları sürətləndirənlər yenə zülallardır. Bədənin hər hansı bir zülala ehtiyacı olduqda yenə zülal olan bəzi xəbərçilər hara müraciət etməli olduqlarını bilərək bütün bədəndə lazım olan yeri tapa bilir, ehtiyac mesajını doğru yerə doğru şəkildə çatdırmağı bacarırlar. Bu əlaqəni təmin edən zülal özünə görə qaranlıq bir dəhliz olan bədənin içində yolunu azmadan, daşıdığı mesajı itirmədən və ya hər hansı bir hissəsinə zərər vermədən oraya çatdırır. Yəni hər bir hissədə çox böyük bir vəzifə şüuru vardır.

"Dikkatli olun; gerçekten onlar, Rablerine kavuşmaktan yana derin bir kuşku içindedirler. Dikkatli olun; gerçekten O, herşeyi sarıp-kuşatandır." (Fussilet Suresi, 54)

Hüceyrə nüvəsinə gələn mesaj bir sıra kompleks əməliyyatdan sonra zülala çevrilər. Zülal tələbinin bədəndəki 100 trilyon hüceyrədən doğru hüceyrələrə çatması mesajı alan hüceyrənin özündən nə istəndiyini anlayaraq dərhal işə başlaması və qüsursuz bir nəticə əldə etməsi insanda heyranlıq oyandıran hadisələrdir. Çünki burada bəhs edilən şüur, ağıl, məlumat və iradə sahibi insanların meydana gətirdiyi bir birlik deyil, fosfor, karbon, yağ kimi maddələrdən meydana gəlmiş şüursuz və gözlə belə görülməyəcək qədər kiçik varlıqlardır. Bu molekulların xəbər vermə, anlama və təsbit etmə kimi qabiliyyətlərə özbaşlarına sahib olmalarına imkan yoxdur. Bütün molekullar kimi Allahın onlara verdiyi xüsusi forma və ilham ilə hərəkət edərək belə şüurlu davranışlar göstərirlər.

Hücre İçindeki Moleküler Trafik: Proteinlerin Taşınması

Bir otomobilin, fabrikada üretildikten sonra tüketiciye ulaşmadan önce, taşıma, perakende satış ve ruhsatlandırma gibi aşamalardan geçmesi gerekir. Hücrelerin de benzer bir şekilde ürettikleri proteinleri ihtiyaç duyulan bölgelere ulaştırmaları kompleks bir işlemdir. Bir memelinin vücudunda ortalama olarak ayda bir yenilenmesi gereken bir milyar protein molekülü bulunur.

Rockefeller Üniversitesi'nden araştırmacı Günter Blobel ve arkadaşları, bu protein dağılım sisteminin önemli bir kısmını analiz ettiler ve her proteinin ucunda, proteini belirli yerlere yönlendiren bir tür moleküler posta kodu bulunduğunu ortaya çıkardılar. Zarların yüzeyinde bulunan özel alıcılar, bu sinyalleri okurlar ve ancak doğru proteinlerin hücre zarından geçişine ya da yerleşmesine izin verirler. Yeni üretilen proteinlerden bir kısmı hücre dışında kullanılmak üzere, hücre zarının denetiminde hücrenin dışına çıkarılırlar. Bu arada, yine hücre zarının denetiminde dışarıdan hücreye giriş yapan proteinler de, yoğun protein trafiğinin önemli bir parçasını oluştururlar. Kısacası, hücrenin gözle görülmeyen boyutlarının içinde olağanüstü bir hareketlilik vardır. Böylesine küçük bir mekanda, her biri önemli görevlere sahip çok sayıda parçanın büyük bir düzen ve uyum içinde, ulaşmaları gereken yere gidebilmeleri hayranlık uyandıran bir durumdur. "Ribozom" denilen fabrikada üretilen her proteinin veya diğer hücrelerden gelen her proteinin kullanılacağı yer bellidir. Peki üretilen proteinler nereye gitmeleri gerektiğini nasıl bilirler? Hücrenin dışındaki hedef hücrelere, yollarını kaybetmeden nasıl ulaşırlar? Sıkı denetimlerin söz konusu olduğu hücre zarının içinden nasıl geçerler? Hücrenin hayranlık uyandıran yoğunluktaki trafiği hiçbir hataya sebep vermeden nasıl işler? Kuşkusuz hücrenin içine alınacak ya da belli bir hedef üzere hücre dışına çıkacak proteinler de, bunlara geçiş izni veren hücre zarı da, mükemmel tasarımlarıyla Allah'ın varlığının delillerinden sadece bir tanesidir.

Necə ki, təsadüf iddiasıyla ortaya çıxanlar zülalların molekul quruluşunu, DNT spirallarını, xromosomları ağıl və vicdanla səmimi olaraq qiymətləndirsələr, təsadüf deyilən nizamsız hadisələrin belə mükəmməl bir quruluşu meydana gətirə bilməyəcəklərini özləri də görəcəklər. Və ola bilsin ki, milyonlarla insanı sanki hipnoza salaraq aldadan bu boş sözdən xilas olub, Allahın yaratmasındakı möcüzələri təqdir etməyə başlayacaqlar:

Rəbbin istədiyini yaradır və istədiyini də peyğəmbər seçir. Onların isə seçməyə haqqı yoxdur. Allah pakdır, müqəddəsdir və onların qoşduqları şəriklərdən ucadır. Sənin Rəbbin onların qəlbinin həm gizli saxladıqlarını, həm də aşkar etdiklərini bilir. O, Allahdır. Ondan başqa ibadətə layiq olan məbud yoxdur. Dünyada da, Axirətdə də həmd Ona məxsusdur. Hökm Onundur və siz Ona qaytarılacaqsınız. (Qəsas surəsi, 68-70)