Səba Xalqının Məruz Qaldığı Aqibət

Müxtəlif ayələrdə Səba dövlətinin çox güclü ordularından bəhs edilir. Səba ordusunun başçılarının Quranda qeyd edilən bir ifadəsi bu ordunun son qərarı Səba məlikəsinin sərəncamına verdiyini göstərir. Ordu başçıları Səbanın qadın hökmdarına belə deyirlər:

Yuxarıdakı tablo: İbrahim Safi, 1898-1983, natürmort Ortadakı tablo: Karl Bleçen, “Tovuzquşu adasında palmalı ev”, 1834 Aşağıdakı tablo: Qədri Aytolon, natürmort.

“Onlar dedilər: “Biz böyük bir qüvvət və qüdrət sahibiyik. Hökm sənindir. Nə əmr edəcəyini özün bax!”“ (“Nəml” surəsi, 33).

Ancaq Səba dövlətinin bu gücü onlara heç bir fayda verməmiş, peyğəmbərlərinin sözünü dinləməyən və Allahın nemətlərinə şükr etməyən Səba xalqı nəsillər sonra dəhşətli bir sel fəlakəti ilə cəzalandırılmışdı. Səba xalqının yaşadığı yerlər Quranda belə təsvir edilir:

“Səba (tayfasının) yurdunda bir nişanə var idi. (Orada) sağdan və soldan iki bağça var idi. (Səba əhlinə belə buyurulmuşdu:) “Rəbbinizin ruzisindən yeyin və Ona şükr edin. (Yurdunuz) gözəl bir diyar, (Rəbbiniz də) bağışlayan bir Rəbbdir!”“ (“Səba” surəsi, 15).

Yuxarıdakı ayələrdə də vurğulandığı kimi, Səba xalqı estetik cəhətdən gözəl, bərəkətli bağ-bağçaları olan bir torpaqda yaşayırdı. Ticarət yollarının üstündə yerləşən və bu səbəbdən də ümumi səviyyəsi yüksək olan Səba ölkəsi dövrünün seçilənlərindən biri idi. Yaşayış və şəraitin belə gözəl olduğu ölkədə Səba xalqına ayədə də bildirildiyi kimi, yalnız “Rəbbinin ruzisindən yemək və Ona şükr etmək” (“Səba” surəsi, 15) qalırdı. Lakin belə etmədilər və naşükür oldular. Ayələrdə Səba xalqının davranışı belə verilir:

“Lakin onlar üz döndərdilər, Biz də üstlərinə Ərim (bəndinin) selini göndərdik. Onların iki bağçasını acı meyvəli, yulğun ağacları və bir az da sidr ağacı olan iki bağçaya çevirdik. Onları nankorluqlarına görə belə cəzalandırdıq. Biz heç nankordan başqasına cəzamı verərik?” (“Səba” surəsi, 16-17).

Səba xalqı uğurlarını və zənginliklərini öz səylərinin nəticəsi bildi. Üz döndərməsinin əvəzini isə ayədə göstərildiyi kimi, bir sellə aldı və həlak oldu. Bu, Allahın inkar edən bütün qövmlərə verdiyi ilahi bir əvəzdir. Allahın nemətlərinə şükr etməyən, elçilərin göstərdiyi hidayət yoluna uymayan və göndərilən Kitabları inkar edən hər xalq etdiklərinin əvəzini həm dünyada, həm də axirətdə mütləq alacaq. Bu, adətullahın (Allahın qanununun) bir nəticəsidir. Allah “Hud” surəsində belə buyurur:

“Sizə heyvanat, oğul-uşaq, bağlar və çeşmələr verdi!” (“Şuəra” surəsi, 133-134). “Yer üzünə sərilmiş və sərilməmiş bağ-bağatı, dadları müxtəlif xurmanı və taxılı, bir-birinə həm bənzəyən, həm də bənzəməyən zeytunu və narı yaradan Odur. Bar verdiyi zaman barından yeyin, yığım günü haqqını ödəyin, lakin israf etməyin. Allah israf edənləri sevməz!” (“Ənam” surəsi, 141). “O sizə mal-dövlət, oğul-uşaq əta edər. O sizin üçün bağlar-bağçalar yaradar və çaylar axıdar!” (“Nuh” surəsi, 12). “Onlar Allahdan gələn nemət və mərhəmətə görə, həm də Allahın möminlərin mükafatını puça çıxarmayacağına görə sevincək olurlar” (“Ali-Imran” surəsi, 171).

“Qullarıma xəbər ver ki, Mən, həqiqətən, bağışlayanam, rəhm edənəm!” (“Hicr” surəsi, 49). “Bu, (məhv olmuş) məmləkətlərin xəbərlərindəndir ki, sənə söylədik. Onların bəzisindən əsər-əlamət qalmış, bəzisi ilə yerlə yeksan olmuşdur. Biz onlara zülm etmədik. Onlar özləri özlərinə zülm etdilər. Allahdan qeyri ibadət etdikləri tanrılar Rəbbinin əmri gəldikdə onlara heç bir fayda vermədi, əksinə, yalnız ziyanlarını artırdı” (“Hud” surəsi, 100-101)

(Solda) Yulğun ağacı duzlu yarpaqlara malik və çox su tələb edən bir ağac növüdür. Ağac bütün rütubət və su qaynağını özünə çəkərək yanğın və sel təsirini daha da artırır. Böyük bir yulğun ağacı gündə 1000 litrə yaxın su çəkərək olduğu yerin bütün ekoloji tarazlığını poza bilər. (Aşağıda) Möhkəm və xoş iyli sidr ağaclarından binaların xaricində, mebel və oyma işlərində istifadə edilir. “...Rəbbindən o bağa bir bəla gəldi. Və o qapqara qaraldı” (“Qələm” surəsi, 19-20)

Arim Seli İlə Həlak Olan Səba Qövmü

Tarixi mənbələrə görə, Səba xalqı Cənubi Ərəbistanda yaşamış dörd böyük sivilizasiyadan biridir. Səba xalqı tarixdə mədəni tayfa kimi tanınır. Onların ən önəmli əsərlərindən olan Mərib Səddi malik olduqları texniki səviyyənin göstəricisidir. Səbalılar dövlət qurmalarının daha ilk mərhələsindən burada bir sədd qurmuş, suvarma işinə başlamış və bu səddin sayəsində inkişaf etmişdilər.

Məribdəki bu səddin yüksəkliyi 16 metr, eni 60 metr, uzunluğu isə 620 metr idi. Hesablamalara görə, sədd vasitəsilə suvarıla bilən bütün sahə 9600 hektar idi ki, bunun da 5300 hektarı cənub, qalanı isə şimal düzənliyinə aid idi. Bu iki düzənlik Səba kitabələrində bəzən “Mərib və iki düzənlik” deyə qeyd olunurdu. Qurandakı “sağdan və soldan iki bağça” ifadəsi çox ehtimal ki, bu iki vadidəki bağ-bağçalara işarə edir. Bölgə bu səddin və suvarma qurğularının sayəsində Yəmənin ən yaxşı suvarılan və ən məhsuldar zonası kimi şöhrət qazanmışdı.

Bu sədd bizim eranın V-VI əsrlərində geniş şəkildə təmir edilmişdi. Ancaq bu təmir işləri səddin 542-ci ildə yıxılmasının qarşısını ala bilmədi. Bu tarixdə yıxılan sədd Quranda bəhs edilən “Arim seli”nə səbəb oldu. Səba xalqının illərdir becərdiyi bağları, bağçaları və təsərrüfat sahələri tamamilə məhv oldu. Səddin yıxılmasından sonra Səba xalqının sürətlə geriləməsi müşahidə edilir. Səddin yıxılması ilə Səba dövlətinin də sonu gəldi.

Quran ayələrini bu tarixi həqiqətlər işığında incələdiyimiz zaman ortada böyük bir harmoniya olduğunu görürük. Arxeoloji tapıntılar və tarixi həqiqətlər Quranda yazılanlara işarə edir. Quranda Səba xalqına göndərilən əzabdan “Səylül Arim”, yəni “Arim seli” şəklində bəhs edilir. Qurandakı bu ifadə eyni zamanda bir selin meydana gəlmə səbəbini göstərir. Çünki “Arim” sözünün bir mənası da bənd və ya sədd deməkdir. Dolayısı ilə “Səylül Arim” ifadəsi də səddin yıxılması nəticəsində baş verən bir selə işarə edir.

Quranda bəhs edilən Arim selindən sonra Mərib Səddinin dağılması Səba ölkəsinin suyun altında qalmasına səbəb oldu və bütün şəhər dağıldı.

“Müqəddəs Kitab doğrunu söylədi” (“Und Die Bibel Nat Doch Recht”) kitabının müəllifi, alman arxeoloqu Verner Keller də Qurana uyğun olaraq Arim selinin baş verdiyini qəbul edir və belə yazır:

“Belə bir səddin varlığı və dağılaraq şəhəri tamamilə uçurması Qurandakı bağça sahibləri ilə bağlı verilən nümunənin həqiqətən də baş verdiyini sübut edir”.2

Səba xalqının yaşadığı və artıq tamamilə bir xaraba halına çevrilmiş Marib şübhəsiz ki, Səba xalqı kimi eyni səhvi etmiş bütün insanlar üçün bir ibrətdir. Onlar Allaha nankorluq edib əvəzində də bu fəlakəti görmüş, sahib olduqları bütün zənginlikləri bir anda itirmişlər (Ətraflı məlumat üçün bax: “Qövmlərin həlakı”, 6-cı nəşr, Harun Yəhya, 2001, Vural Yayınçılık).

Yozef Anton Kox, “Şmadribax şəlalələri”, 1821-1822

“Yeri yarıb bulaqlar qaynatdıq. Nəhayət, sular əzəldən müəyyən edilmiş bir iş üçün bir-birinə qovuşdu” (“Qəmər” surəsi, 12).