Quranda Misir Hökmdarlarının Adı

Qədim Misir tarixi boyunca bu ölkədə yaşayan tək peyğəmbər Hz.Musa deyildi. Hz.Yusif də Hz.Musadan daha əvvəl Misirdə yaşamışdı.

Quranda Hz.Musa ilə Hz.Yusif qissələrini oxuduqda diqqəti cəlb edən bir təfsilat da var. Hz.Yusif dövründə yaşayan Misir hökmdarını tanıtmaq üçün Quranda “məlik” kəlməsi keçir:

“Hökmdar dedi: “(Yusifi) yanıma gətirin, onu özümə ən yaxın (adam) edəcəyəm!” Sonra onunla söhbət etdikdə: “Sən bu gün yanımızda mövqe sahibisən, etibarlı bir şəxssən!” - dedi” (“Yusif” surəsi, 54).

Bunun əvəzində Hz.Musanın dövründə yaşayan hökmdar barədə Quranda “firon” sözündən istifadə edilir:

“Biz Musaya doqquz aşkar möcüzə verdik. İsrail oğullarından soruş: Onların yanına gəldikdə, Firon ona: “Ya Musa! Mənə elə gəlir ki, sən ovsunlanmışsan”, - demişdi” (“İsra” surəsi, 101).

Misirin bu iki rəhbərinin fərqli şəkildə adlandırılmasının səbəbini bizə tarixi qeydlər açıqlayır. “Firon” sözü əslində qədim Misirdəki kral sarayına verilən addı. Qədim çarlıq zamanında hökmdarlar bu addan istifadə etmirdilər. Ölkə başçısının Firon adlandırılması Misir tarixində “Yeni çarlıq dövründə” baş vermişdi. Bu dövr 18-ci sülalə ilə başlamış (b.e.ə 1539-1292) və 20-ci sülaləyə qədər “Firon” kəlməsi hörmət məqsədi ilə işlədilən bir sözə çevrilmişdi.

Beləliklə, Qurandakı möcüzəvi üslub burada bir daha ortaya çıxır: Hz.Yusifin həyatı Qədim çarlıq dövrünə uyğun gəlir və buna görə Misir hökmdarı barədə “Firon” deyil, “məlik” sözü işlədilir. Hz.Musanın həyatı isə Yeni çarlıq dövrünə uyğun gəldiyi üçün Misir hökmdarı Quranda “Firon” kimi tanınmışdır.

Əlbəttə, belə fərqləndirmə apara bilmək üçün Misir tarixini bilmək lazımdır. Halbuki əvvəl də bildirdiyimiz kimi, Qədim Misirin tarixi Misir əlifbasının oxuna bilməməsi səbəbindən 4-cü əsr tamamilə unudulmuş və ancaq 19-cu əsrdə yenidən çözülmüşdü. Bir sözlə, Quranın vəhy etdiyi dövr haqda heç kəsin müfəssəl bir bilgisi yoxdur. Bu cəhət Quranın Allahın sözü olduğunu isbat edən saysız dəlillərdən biridir.