Peyğəmbərimizin (s) Gözəl Həyatı

Peyğəmbərimizin həyatının hər sahəsində möminlərə çox gözəl misallar vardır. Hz. Muhəmmədin (s) səhabələri ilə olan söhbətləri, onlara səslənişi, zarafatları, uşaqlarla olan şəfqətli münasibəti, həyat yoldaşlarına qarşı ədalətli, mehriban və sevimli davranışları, həm ailəsi, həm də bütün müsəlmanlar üçün nümunəvi himayədar olması, gülərüzlülüyə, sevinci, canlılığı, möminlərə olan sevgisi və şəfqəti, gözəl əxlaqın və ideal insan modelinin mühüm nümunəsidir. Bu fəsildə Peyğəmbərimizin (s) Allahın razı olduğu gözəl həyatından nümunələr veriləcəkdir.

Peyğəmbərimiz (s) Gülərüzlü İdi və Gülərüz Olmağı Tövsiyə Edərdi

Peyğəmbərimiz üzərindəki ağır məsuliyyətə və üzləşdiyi müxtəlif çətinliklərə baxmayaraq, çox təvəkküllü, təslimiyyətli və sevincli bir insan idi. Həyatının hər sahəsində imanın sevinci və şövqü içində olurdu. Həm bu iman sevinci, həm də gözəl əxlaqına görə həmişə gülərüzlü və səmimi bir halı var idi.

Səhabələr Peyğəmbərimizin (s) bu vəziyyətini belə bildirirlər:

Hz. Əli (r): «Onun gülərüzlü olması və hamı ilə nəzakətlə davranması onu insanlara sanki bir ata kimi etmişdi. Hamı onun yanında və nəzərində bərabər idi».156

Allah Rəsulu həmişə gülərüzlü, mülayim xasiyyətli idi...157

«Allah Rəsulu... insanların ən çox gülümsəyəni və ən sevincli olanı idi».158

Peyğəmbərimiz (s) səhabələrinə də gülərüzlü olmalarını tövsiyə etmiş və belə buyurmuşdur:

«Siz insanları var-dövlətinizlə razı sala bilmərsiniz, onları gözəl üz və gözəl xasiyyətlə razı sala bilərsiniz».159

«Uca Allah asanlıq göstərən və gülərüzlü adamı sevər».160

It is He Who raised up among the Ummi a Messenger from them to recite His Signs to them and purify them and teach them the Book and Wisdom… (Surat al-Jumu’a: 2)

Peyğəmbərimizin (s) Səhabələri Ilə Münasibəti Və Söhbətləri

Peyğəmbərimiz (s) ətrafındakı müsəlmanlarla çox yaxından maraqlanardı. Onların hər birinin imanını, davranışını, təmizliyini, sevincini, sağlamlığını yaxından təqib edərdi. Hər birinin çatışmazlıqlarını, ehtiyaclarını nəzərə alar, təmin edilməsinə çalışardı. Onlarla olan söhbətlərində isə onları xoş tutar, könüllərini alardı. Səhabələr onun yanından sevinc və daxili firavanlıqla ayrılardılar.

Allah Rəsulunun ən yaxınlarından biri olan Hz.Əli Peyğəmbərimizin (s) söhbətlərindəki vəziyyəti və səhabələri ilə olan rəftarını belə bildirmişdir:

«Rəsulullah insanların ən əliaçığı, ən geniş ürəklisi, ən düzgün danışanı, öhdəsinə götürdüyü işi ən yaxşı yerinə yetirəni, ən mülayim xasiyyətlisi və ən gözəl söhbət edəni idi. Onu tanıyıb söhbət edənlər onu sevərək yanına yaxınlaşardılar. Onun haqqında danışanlar: "Nə ondan əvvəl, nə də ondan sonra onun kimisini gördüm", - deyərdi. Nə vaxt ondan bir tələb edilsə, mütləq onu verərdi».161

	A Messenger has come to you from among yourselves. Your suffering is distressing to him; he is deeply concerned for you; he is gentle and merciful to the believers. (Surat at-Tawba: 128)
The Kaaba in Mecca. The King Fahd Gate.

«(Birlikdə) oturduğu adamların hər biri ilə maraqlanar, fərqli davrandığını büruzə verməzdi. Ehtiyacını təmin etməsi üçün onunla oturan, yaxud onu ayaq üstə saxlayan adama qarşı səbirli olar, həmin adam ayrılmayana kimi onu tərk edib ayrılmazdı».162

«Səhabələrindən ötrü darıxar, görmədiyi vaxt onları soruşardı. Onların vəziyyətlərinin necə olduğunu, işlərinin necə getdiyini də soruşardı. Gözələ gözəl, çirkinə çirkin deyərdi».163

«Həmişə düzlərin yanında idi, başqasını qəbul etməzdi. Elə-belə yanına daxil olanlar razı halda, yanlarında dəlil və rəhbər olaraq ordan uzaqlaşardılar».164

«Gələn əcnəbilərin həddini aşan və məntiqsiz davranışlarını səbirlə qarşılayardı. Səhabələr bəzən kənardan gələn şəxslərin bu cür davranışlarına əsəbiləşdiyi halda, onları sakitləşdirər və belə deyərdi: «Belə adamları görəndə onları irşad edin!»165

«Heç kimin sözünü kəsməz, qurtarana qədər gözləyərdi».166

«...İnsanları bir-birinə sevdirən, bir-birilərinə qaynayıb-qarışmalarına səbəb olan şeyləri danışardı. Onları ürkütməz, qaçırmazdı. Hər tayfanın rəhbərinə əhəmiyyət verərdi, onlara ehsan edərdi...»167

Nəvəsi İmam Həsən isə Peyğəmbərimiz (s) haqqında bunları demişdir:

«Mənalı baxışları var idi... Az sözlə çox məna ifadə edən sözlərlə gözəl və vəciz danışardı. Nə artıq, nə də yersiz danışardı».168

The Kaaba lock, in the Sacred Relics Department of Topkapı Palace.

«Nüfuzlu əyanlarla adi şəxslərlə danışdığı kimi bərabər tərzdə danışardı. Onlardan heç nəyi gizlətməzdi».169

Əbu Zərr Peyğəmbərimizin (s) səhabələrinə qarşı sevgi dolu davranışını belə nəql etmişdir: «Bir gün Peyğəmbərimizin yanına getdim. Yerdə otururdu. Durub məni qucaqladı. Bu qucaqlaması həqiqətən də çox səmimi idi».170

Səhabələrdən biri də Hz.Muhəmmədin insanlara qarşı çox incə düşüncəli və insanpərvər olan gözəl davranışını belə tərif etmişdir:

«Bir adam Allah Rəsulu ilə əlini uzadıb görüşəndə həmin şəxs əlini buraxmayana kimi Rəsulullah əlini çəkməzdi. Onunla danışan adama tərəf tam dönər, danışanın sözü qurtarmamış üzünü döndərməzdi».171

Peyğəmbərimiz (s) xəstələnən səhabələri ilə də yaxından maraqlanırdı. Arıq olanların kökəlmələri, kök olanların da özlərinə fikir vermələrini, faydalı yeməklərə üstünlük vermələrini tövsiyə edərdi.172

Məsələn, bəzi xəstəliklərində səhabələrinə bal şərbəti içmələrini tövsiyə etmişdir.173

Hətta bir dəfə səhabələrdən birinin ürəyi gedəndə Peyğəmbərimiz (s) onu ayağa qaldırmış, evinə aparmış və ac olduğunu başa düşərək, ona əvvəlcə süd içirmişdir.174

Peyğəmbərimiz (s) səhabələri ilə zarafatlaşar, onlarla birlikdə gülərdi.

Səhabələrin sözlərindən də aydın olduğu kimi, Peyğəmbərimiz həm ailəsi, həm də səhabələri ilə tez-tez zarafatlaşar, onların zarafatlarına gülər və onlara gözəl adlar, yaxud ləqəblər qoyardı. Amma hər bir məsələdə olduğu kimi, zarafatlaşma mövzusunda da Peyğəmbərimiz (s) çox dərin düşüncəli, vicdanlı və anlayışlı davranardı. Peyğəmbərimizin (s) zarafat mövzusunda verdiyi tövsiyələri belə xülasə edilə bilər:

Peyğəmbərimizin (s) Sevgi Mövzusundakı Tövsiyələri

Peyğəmbərimizin (s) xüsusilə üzərində dayandığı ən mühüm mövzulardan biri möminlərin bir-birlərini heç bir mənfəət güdmədən, səmimi bir sevgi ilə sevmələri və bir-birlərinə qarşı kin, əsəb və paxıllıq kimi pis hisslər bəsləməməlidir. Peyğəmbərimiz (s) həm bu mövzuda möminlərə ən gözəl nümunə olmuş, həm də onlara tez-tez bu mövzularda tövsiyələr vermişdi.

Allah bu mövzu haqqında Quranda belə buyurur:

«Allah iman gətirib yaxşı əməllər edən bəndələrinə bununla müjdə verir. De: "Mən sizdən bunun müqabilində qohumluq məhəbbətindən başqa bir şey istəmirəm. Kim bir yaxşı iş görərsə, onun yaxşılığının savabının (mükafatını) artırarıq!" Həqiqətən, Allah bağışla- yandır, qədirbiləndir!» («Şura» surəsi, 23)

Peyğəmbərimizin Uşaqlarla Olan Münasibəti Və Mərhəməti

Peyğəmbərimiz Hz.Muhəmmədin (s) bütün bəşərə nümunə olan şəfqəti, mərhəməti və möminlərə olan sevgisi uşaqlarla olan münasibətində çox aydın şəkildə özünü büruzə verirdi. Peyğəmbərimiz (s) həm öz uşaqları və nəvələri ilə, həm də səhabələrinin uşaqları ilə yaxından maraqlanmış, doğurmala¬rından adlarının qoyulmasına, sağlamlıqlarından elm öyrənmələrinə, geyimlərindən oynadıqları oyun¬lara kimi onlara tövsiyələr etmiş, hətta yol göstərmiş, maraqlanmışdır.

Məsələn, Peyğəmbərimiz qızı Hz.Fatiməyə (r) hər iki nəvəsinin doğulmasından əvvəl: «Uşaq doğulan kimi mənə xəbər verməmiş heç nə etməyin»,181 - deyə tənbehləmişdi.

Körpələrin doğulmasından sonra isə onların qidalanmalarını, təmizliklərini və necə qorunacaqlarını şəxsən göstərərək danışmışdır.

Bundan başqa, Peyğəmbərimiz (s) yeni doğulan körpələrə, uşaqlarına, nəvələrinə və səhabələrinə həmişə dua etmişdir. Onları sığallayarkən, ya da oyunlarına baxarkən onlar üçün Allahdan xeyirli və uzun ömür, elm, hikmət və iman istəmişdir. Məsələn, nəvələri Hz.Həsən və Hz.Hüseyinə həmişə dua etmiş və bu duasının Hz.İbrahimin Hz.İshaq və Hz.İsmail üçün etdiyi dua olduğunu bildirmişdir.182

Səhabələrdən İbni Abbas uşaq ikən Peyğəmbərimizin (s) ona «Allahım, buna hikməti öyrət», - deyərək dua etdiyini bildirir. Səhabələrindən olan Ənəsə isə uşaqlıq vaxtlarında Allahın var-dövlətini, övladlarını çox, ömrünü uzun etməsi və verdiklərinin Ənəs haqqında xeyirli və bərəkətli olması üçün dua etmişdir.183

Peyğəmbərimiz uşaqların oyun oynamasına da çox əhəmiyyət vermiş, hətta bəzən onlarla oyun da oynamışdır. Hz.Peyğəmbər (s): «Uşağı olan onunla uşaqlaşsın», 184 - deyərək, valideynlərə uşaqlarını şəxsən özlərinin də əyləndirmələrini tövsiyə etmişdir. Peyğəmbərimiz (s) uşaqların üzgüçülük, qaçış, güləş kimi oyun və idman növləri ilə məşğul olmalarını da tövsiyə etmiş, hətta nəvələrini və ətrafındakı uşaqları da buna həvəsləndirmişdir.

Səhabələr Peyğəmbərimizin uşaqları necə çox istədiyini, onlarla necə maraqlandığını və oynadığı¬nı xəbər vermişlər. Bunlardan bəziləri belədir:

«Rəsulullah aləyhissalatı vəssalam uşaqlarla zarafatlaşmada insanların ən qabaqcılı idi».185

əl-Bəra: «Həsəni Peyğəmbər sallallahu aləyhi və səlləmin çiynində gördüm...»186

«Peyğəmbərimiz (s) qızı Hz.Fatiməyə belə deyərdi: «Bu oğullarımı (Həsən və Hüseyin) yanıma çağır!» Onlar gələndən sonra onların hər ikisini sinəsinə sıxar, iyləyərdi».187

Yalə ibn Murrə Peyğəmbərimizin (s) uşaqlara olan sevgisinə, onlarla necə zarafatlaşdığına dair bunları bildirmişdir:

«Bir gün səhabələr Rəsulullahla birlikdə aləyhissalatu vəssəlamın dəvət edildiyi bir yeməyə gedirdilər. Yolda uşaqlarla oynayan nəvəsi Hüseyinə rast gəldi. Rəsulullah (s) nəvəsini görən kimi qabağa çıxıb camaatın yanında onu tutmaq üçün əllərini açdı. Nəvəsi isə sağa-sola qaçmağa başladı. Rəsulullah da onun kimi sağa-sola qaçaraq onu tutana kimi arxasınca qaçdı. Tutan kimi bir əlini nəvəsinin çənəsinin altına, digərini də boynuna qoyub onu öpdü və: «Hüseyin məndəndir. Kim Hüseyini sevərsə, Allah da onu sevsin. Hüseyin də nəvələrdən bir nəvədir», - buyurdu».188

Ənəsinin bildirdiyinə görə, Rəsulullah (s): «Dünyada iki reyhanım», - dediyi nəvələri Həsən və Hüseyini tez-tez yanına çağırıb, onları bağrına basar və qoxlayardı.189

İbnu Rəbiati ibnil Haris deyir ki,

«Atam məni, Abbas da oğlu əl-Fadlı Rəsulullahın yanına göndərdi. Yanlarına girəndə bizi sağ və sol tərəfində otuzdurdu. Bizi elə möhkəm qucaqladı ki, ondan daha güclüsünü görmədik».190

Rəsulullah (s) uşaqlara olan sevgisini göstərərkən tez-tez onların başlarını sığallayardı və onlara xeyir dualar edərdi. Məsələn, Yusif ibni Abdillah ibn Səlam: «Hz.Peyğəmbər (s) məni Yusif deyə adlandırdı, başımı sığalladı», - deyir. Amr ibn Hureys isə anasının onu Hz.Peyğəmbərin (s) yanına apardığını, Rəsulullahın (s) başını sığallayıb bol ruziyə qovuşması üçün dua etdiyini, Abdullah ibn Utbə də beş-altı yaşında olarkən Peyğəmbərimiz onun başını sığallayaraq, zürriyyəti və bərəkəti üçün dua etdiyini xatırladığını bildirir.191

Hz.Muhəmmədin (s) uşaqlara göstərdiyi marağı və sevgi dolu davranışını səhabələrindən biri bu sözlərlə danışmışdır:

«Meyvənin nübarı gətiriləndə Rəsulullah (s): "Allahım, bizə, şəhərimizə, meyvələrimizə, ölçülərimizə (mudd və sayımıza) qatbəqat bərəkət ver", - deyə dua edərdi. Sonra meyvəni orda olanların ən balacasına verərdi».192

«Uşağa qarşı yumşaq davranmaq Allah Rəsulunun adətlərindən idi. Allah Rəsulu hər bir səfərdən qayıdanda uşaqlar onu qarşılayardılar. Allah Rəsulu da dayanar, səhabələrinə uşaqları qaldırmalarını əmr edərdi. Onlar da uşaqların bəzilərini Allah Rəsulunun qarşısına, bəzisini arxasına mindirər və bəzilərini də özləri yanlarına aparardılar».193

«Rəsulullah (s) Hz.Fatimənin evinin həyətinə gəldi və oturdu. «Burda uşaq var?», - deyə soruşdu. Hz.Fatimənin uşağı (Rəsulullahın nəvəsi) sürətlə qaçaraq gəldi və Rəsulullahın boynuna sarıldı. Rəsulullah uşağı öpdü».194

«Uşaqlarla o qədər içiçə olmuşdu ki, bir dəfə yarışan uşaqları görən kimi, onları sevindirmək üçün onlarla birlikdə qaçmışdı».195

Cabir ibn Səmurə də eyni mövzuda bunları bildirmişdir:

«İlk namazı Rəsulullah aleyhissalatı vəssəlamla birlikdə qıldım. Sonra Allah Rəsulu ailəsinin yanına getdi. Mən də onunla birlikdə çıxdım. Onu bəzi uşaqlar qarşıladı. Birdən onların yanaqlarını bir-bir sığallamağa başladı. Mənim də yanağımı sığalladı. Əlində bir sərinlik və xoş iy hiss elədim».196

Qız uşaqları doğulan kimi öldürüldükləri bir vaxtda peyğəmbər olaraq vəzifələndirilən Hz.Muhəmməd (s) qız uşaqlarını da oğlan uşaqlarından ayırmamaq lazım gəldiyini, qız uşaqlarını öldürməyin günah olduğunu bildirmiş və hər birinə bərabər sevgi və maraq göstərərək, cəmiyyətə də gözəl nümunə olmuşdur.

Peyğəmbərimizin (s) qız uşaqlarındakı gözəl xüsusiyyətləri vurğuladığı sözlərindən biri belədir: «Qız nə gözəl övladdır. Şəfqətli, yardımsevər, gözəl, mübarək və analıq hissləri ilə doludur».197

«Peyğəmbərimiz (s) sevgisini həm sözləri ilə, həm də davranışları ilə göstərirdi. Uşaqlara onları sevdiyini söyləyərdi».198

Peyğəmbərimiz uşaqlara olan şəfqətində heç bir ayrı-seçkilik salmazdı. Öz uşaqlarına və nəvələrinə göstərdiyi sevginin və mərhəmətin eynisini başqa səhabə uşaqlarına da göstərərdi. Xalid b. Səid Peyğəmbəri- mizə (s) baş çəkməyə gələndə yanında azyaşlı qızı var idi. Həbəşistanda doğulduğu üçün Peyğəmbərimiz (s) ona ayrı yaxınlıq göstərirdi. Bu dəfə Peyğəmbərimizin (s) əlinə naxışlı parça gətirilmişdi. Xalidin qızını çağırtdı və ona verdi, sevindirdi.

Cəmrə həmin vaxtlar balaca bir uşaq idi. Atası onu Peyğəmbərimizin (s) yanına apardı və dedi: «Ey Allahın Rəsulu, bu qızım üçün Allaha bərəkətlə dua edərsinizmi?» Peyğəmbərimiz Cəmrəni qucağına otuzdurdu, əlini başına qoydu və bərəkətlə dua etdi.

Peyğəmbərimizin (s) köməkçisi Zeydin oğlu Usamə Peyğəmbərimiz haqqında bunları bildirmişdir: «Rəsulullah bir dizinə məni, bir dizinə də nəvəsi Həsəni otuzdurar, sonra ikimizi bağrına basar və "Ey Rəbbim, bunlara mərhəmət elə. Çünki mən bunlara qarşı mərhəmətliyəm", - deyə dua edərdi».199

Bəzi adamlar Peyğəmbərimizin (s) uşaqlarla oyun oynamasını, onlarla maraqlanmasını başa düşmürdülər. Bir dəfə Aqra b. Xabis Peyğəmbərimizi (s) Hz.Həsəni öpərkən gördü və belə dedi:

«Mənim on uşağım var. İndiyi kimi heç birini öpməmişəm». Bundan sonra Peyğəmbərimiz «Mərhəmət etməyənə mərhəmət olunmaz», - buyurdu».200

Peyğəmbərimiz oğlu İbrahimi də süd anasının evində tez-tez baş çəkməyə gedər, şəfqət və mərhəmət göstərərək başını sığallıyar, bağrına basardı. Peyğəmbərimizin xidmətçisi Ənəs bununla bağlı xatirəsini belə danışır:

«Mən evdəkilərə Rəsulullahdan (s) daha şəfqətli, daha mərhəmətli davranan adam həyatımda görmədim. İbrahim Mədinənin Avali adlanan hissəsində süd anasının yanında olarkən Peyğəmbərimiz (s) onu görməyə gedər, biz də birlikdə olardıq... Peyğəmbərimiz (s) içəri girər, oğlunu alar, öpər, sonra qayıdardı... Yenə bir gün gedəndə Rəsulullah uşağını gətizdirdi, bağrına basdı. Ona bəzi sözlər dedi, onunla danışdı».201

Həzrəti Əli danışır:

«Peyğəmbərimiz bizə baş çəkməyə gəlmişdi. Gecəni bizdə qaldı. Həsən və Hüseyn də yatmışdılar. Bir vaxt Həsən su istədi. Peyğəmbərimiz dərhal ayağa durdu və su tuluğundan bir stəkan su gö¬türdü, uşağa verdi...»202

Peyğəmbərimiz (s) möminlərə uşaqları arasında ədalətlə davranmalarını xatırlatmış və belə demişdir: «Allahdan qorxun. Uşaqlarınızın sizə itaətli olmalarını istədiyiniz kimi, siz də onların aralarında ədalətlə davranın».203

«Allah hər məsələdə uşaqlar arasında ədalətli davranmağınızı sevir, hətta öpməyə qədər...».204

Peyğəmbərimizin (s) uşaqlarının təlim-tərbiyələri üzərində çox dayanmış və bu məsələdə bir çox tövsiyə edərək yol göstərmişdir.

Peyğəmbərimizin (s) bu mövzudakı sözlərindən bəziləri belədir: «Bir ata övladına gözəl əxlaqdan daha yaxşı miras buraxmaz».205

«Uşağın atası üzərindəki haqlarından biri adını və ədəbini gözəlləşdirməsidir».206

«Uşaqlarınıza ikram edin və gözəl tərbiyə verin...»207

Peyğəmbərimiz Hz.Muhəmməd (s) hər məsələdə olduğu kimi, uşaqlarla maraqlanması, onlara göstərdiyi sevgi və şəfqətlə möminlərə ən gözəl nümunədir.

Peyğəmbərimiz (s): «Balacalarına mərhəmət etməyən... bizdən deyil» 208, - deyərək uşaqlara göstərilən şəfqətin əhəmiyyətini bildirmişdir.

Peyğəmbərimizin Xanımları Möminlərin Analarıdır

Peyğəmbərimizin xanımları bütün möminlərin anaları, bütün müsəlman qadınlara nümunə, təqva sahibi olan möminlərdir. Quranda, hədislərdə və Peyğəmbərimizin həyatı haqqındakı rəvayətlərdə Hz.Muhəm- mədin (s) həyat yoldaşlarının xasiyyətləri, imanları, Peyğəmbərimizə (s) necə kömək etdikləri, təbliğatları və gözəl əxlaqları haqqında bir çox məlumatlar verilir.

Quranda Peyğəmbərimizin xanımları haqqında verilən məlumatlardan biri onların bütün möminlərin anası olmasıdır:

«Peyğəmbər möminlərə onların özlərindən daha yaxındır və onun övrətləri də onların ana¬larıdır... » («Əhzab» surəsi, 6)

Allah başqa bir ayədə isə möminlərə Peyğəmbərimizdən (s) sonra onun xanımlarının nikahlanmasını qadağan etmişdir. Bu ayə belədir:

«... Sizə Allahın Peyğəmbərini incitmək, özündən sonra onun zövcələri ilə evlənmək əsla ya¬raşmaz. Həqiqətən, bu, Allah yanında böyük günahdır!» («Əhzab» surəsi, 53)

Nor does he speak from whim. It is nothing but Revelation revealed. (Surat an-Najm: 3-4)

Quranın bəzi ayələrində isə Peyğəmbərimizin (s) xanımlarının başqa qadınlar kimi olmadıqlarını bildirmiş və onların necə davranmalı olduqları xəbər verilmişdir. Ayələrdə belə buyurulur:

«Siz ey Peyğəmbərin zövcələri! Allahdan qorxacağınız təqdirdə siz qadınların heç biri kimi deyilsiniz. Buna görə də yumşaq danışmayın, yoxsa qəlbində mərəz olan tamaha düşər. Gözəl danışın! Evlərinizdə qərar tutun. İlkin cahiliyyə dövründəki kimi bər-bəzəyinizi taxaraq göstərməyin! Namaz qılın, zəkat verin, Allaha və Rəsuluna itaət edin. Siz ey ev əhli! Allah sizdən çirkinliyi yox etmək və sizi tər-təmiz etmək istər! Allahın evlərinizdə oxunan ayələrini və hikməti xatırlayın. Allah lütfkardır, xəbərdardır!"» ("Əhzab" surəsi, 32-34)

Müqəddəs Peyğəmbərimizin (s) təqva sahibi olan xanımlarının ayələrdə bildirilən davranışları, yəni sözü düzgün, ağlı və vicdana uyğun tərzdə söyləmələri, ağır davranışları, ibadətlərdə və Peyğəmbərimizə itaət etmək məsələsindəki həssaslıqları, Quranı və Peyğəmbərimizin (s) yolunu çox yaxşı bilmələri bütün mömin qadınlara nümunədir.

Allah ayələrində Peyğəmbərimizin (s) həyat yoldaşlarının mükafatlarının iki qat veriləcəyini belə bildirmişdir:

«Siz ey Peyğəmbərin zövcələri! Sizdən hansı biriniz açı-Qaşkar bir çirkin iş görsə, onun əzabı ikiqat olar. Bu, Allah üçün asandır! Sizdən hər kim Allaha və Rəsuluna itaət edib yaxşı işlər görsə, onun mükafatını ikiqat verərik. Biz onun üçün tükənməz ruzi hazırlamışıq» («Əhzab» surəsi, 30-31).

Muhammad is the Messenger of Allah, and those who are with him are fierce to the disbelievers, merciful to one another... (Surat al-Fath: 29)

Peyğəmbərimizin ilk zövcəsi Hz.Xədicədir (r). Hz.Xədicə həm də ilk müsəlmanlardandır. Peyğəmbərimiz (s) ilk vəhyi dərhal ona demişdir. Ağlı, fərasəti, bəsirəti və hikməti ilə tanınan Hz.Xədicə dərhal iman gətirmiş və həmin gündən sonra Peyğəmbərimizə (s) böyük dəstək olmuş, Quran əxlaqının yayılmasında maddi-mənəvi cəhətdən çox işlər görmüşdür.

Peyğəmbərimizin (s) Sudə, Aişə, Hafsa, Zeynəb, Ummu Sələmə, Cuveriyyə, Ummu Həbibə, Safiyə, Məymunə kimi adları qeyd edilən başqa xanımları da fədakarlıqları, səbirləri və Peyğəmbərimizə olan bağlılıqları ilə səhabələrinə nümunə olmuşlar.

Peyğəmbərimiz (s) həm xanımları, həm də uşaqları ilə həmişə maraqlanmış, onların imanlarını, sağlamlıqlarını, sevinclərini və elmlərini artırmalarına səbəb olmuşdur. Rəvayətlərdə Peyğəmbərimizin (s) xanımları ilə oynaması, hətta yarışması da nəql olunur. Səhabələr «Peyğəmbərimiz (s) xanımları ilə ən çox zarafatlaşan kişi idi»209, - deyərək Peyğəmbərimizin xanımları ilə olan münasibətini bildirmişdir.

Bundan başqa, Peyğəmbərimizin xanımları onun «Xanımlarına qarşı insanların ən mülayimi, ən comərdi, gülərüzlüsü»210 olduğunu bildirmişlər.

Had Allah willed, He would have made you a single community, but He wanted to test you regarding what has come to you. So compete with each other in doing good Every one of you will return to Allah and He will inform you regarding the things about which you differed. (Surat al-Ma’ida: 48) Whoever obeys Allah and the Messenger will be with those whom Allah has blessed: the prophets and steadfast affirmers of truth, the martyrs and righteous. What excellent company such people are! (Surat an-Nisa’: 69) This is news of the Unseen which We reveal to you. You were not with them when they decided what to do and devised their scheme. (Surah Yusuf: 102)

Peyğəmbərimizin bilinən başqa bir xüsusiyyəti isə xanımları arasında çox ədalətli olması idi. Hətta rəvayətlərdə xanımlarının yanına getmək üçün vaxt ayırdığı bildirilir. Bu mövzuda xanımları belə deyir: «Rəsulullah (s) gecələr vaxt ayırımında ədalətə əməl edər və deyərdi: «Ey Allahım! Bu, müəyyənləşdirdiyim bir vaxt ayırmadır. Sənin gücünün çatıb mənim gücümün çatmadığı şeyə görə mənə məhv etmə».211

Ənəs danışır:

«Rəsulullahın (s) doqquz xanımı var idi. Xanımlarına baş çəkmək işini növbə ilə həyata keçirirdi. Birinci xanımına ikinci dəfə doqquz gün sonra növbə çatırdı. Xanımları hər axşam Rəsulullahın həmin gün gələcəyi otaqda yığışardılar».212

Peyğəmbərimiz bir çox sözündə də mömin qadınların nə qədər dəyərli varlıqlar olduqlarını bildirmişdir. Məsələn, bir sözündə,

«Dünya bir maldır. Dünya malının ən xeyirlisi salehə qadındır» 213, - dediyi bildirilir.

Peyğəmbərimiz səhabələrinə də həyat yoldaşlarına qarşı necə davranmalı olduqlarını bildirmişdir: «Ən dolğun imana malik, xasiyyəti ən gözəl və ailəsinə qarşı ən nəzakətli, lütfkar olanıdır».214

«Ən xeyirliniz xanımlarına qarşı ən xeyirli olanınızdır. Mən zövcələrinə qarşı sizin yaxşınızam».215