Qiyamətin və Haqq-Hesab Gününün Mütləq Olacağını Unutmayın

Hazırda dayanıb qolunuzdakı saata bir baxın, keçən hər saniyə sizi Allahın hüzuruna çıxıb haqq-hesab verəcəyiniz o günə daha da yaxınlaşdırır. Üstəlik, sizə dünyada qalmağınız üçün nə qədər müddət verildiyini də bilmirsiniz. Lakin sizin üçün təyin olunan o vaxt mütləq gələcək və böyük ehtimal ki, sizin heç gözləmədiyiniz bir anda mələklər canınızı alacaq, sonra isə qiyamət günü ilə qarşılaşacaqsınız. Bir anda dünyaya dair bütün işləriniz mənasını tamamilə itirəcək, əhəmiyyətli olanın yalnız təqva və Allahın rizasını qazanmaq olduğunu mütləq görəcəksiniz.

Elə isə hələ fürsətiniz olarkən; dünyaya aid nə varsa hamısının yox olacağı, bu günə qədər yaradılmış bütün insanların olduqları yerdən qaldırılıb Allaha haqq-hesab vermək üçün bir yerə toplanılacaqları qiyamət günü üçün hazırlıq görməyi unutmayın.

Hər kəsin yaşadığı dünya həyatı boyu etdiyi hər əməlin, əskik heç nə saxlanılmadan ortaya qoyulacağı o gün; yaxşılıq edənlər, etdikləri yaxşılıqların əvəzini tam alacaqları halda; pis əməllər edənlər isə etdikləri pis əməllərlə aralarında uzaq məsafə olmasını istəyəcəklər. İnsanlar tək-tənha və tək başlarına Allahın hüzuruna çıxacaq və ən kiçik haqsızlığa uğradılmadan özləri barəsində hökm veriləcək.

Sorğu-sual günü bu qədər sürətlə yaxınlaşarkən, edilən xatırlatmaları uzaq hesab etdikləri üçün bunlara əhəmiyyət verməyib, nəfsləri üçün yaşayanlar çox böyük qəflətdədirlər. Quranda bu həqiqət belə bildirilmişdir:

İnsanları sorğu-sual etmə (vaxtı) yaxınlaşdı, özləri isə qəflət içində üz döndərirlər. Rəbbindən özlərinə gələn hər yeni xatırlatmanı, mütləq lağ edərək dinləyirlər. (Ənbiya surəsi, 1-2)

Siz də bu böyük sorğu-sual gününün yaxınlaşaraq gəldiyini və Allahın hüzurunda sorğu-sual ediləcəyinizi əsla unutmayın.

O gün insanın etdiyi hər şey tək-tək (heç unutulmadan) tam şəkildə önünə gətiriləcək. Allah sonsuz hafizəsi ilə, insanın özünün belə xatırlamadığı hər hərəkətini, hər düşüncəsini onun qarşısına çıxardacaq. Necə ki, Quranda insanların etdiyi hər şeyin yazılı vəziyyətdə də saxlanıldığı belə bildirilir:

Onların etdikləri hər şey kitablarda (yazılmış)dır. Kiçik-böyük hər şey sətir-sətir (yazılmış)dır. (Qamər surəsi, 52-53)

İnsan unutqandır, lakin Allah əsla unutmaz və yanılmaz, buna görə də, dünyada edilən pis əməllərdən, sahibləri qətiyyən qaça bilməyəcəklər. Bir insan bundan 10 il əvvəl Allahın məmnun olmayacağı bir sözü söylədiyini və ya ağlından üsyankar bir düşüncə keçirdiyini xatırlamaya bilər, lakin haqq-hesab günü Allah bu sözü də, düşüncəni də anbaan qarşısına gətirəcək:

Hər şeyin şahidi olan, əsla unutmayan və yanılmayan Allahın; o gün bütün etdiklərinizi və düşüncələrinizi bir-bir ortaya qoyacağını əsla unutmayın.

Əlbəttə ki, insanın həyatı boyu Allaha haqq-hesab verəcəyini unudaraq etdiyi hər hərəkət özünə ziyan və əbədi peşmançılıq gətirəcək. Şübhəsiz ki, unudulan heç nəyin əvəzi bu qədər ağır və təhlükəli ola bilməz. İnsanın sonsuz həyatını təhlükə altına salacaq bu həqiqəti siz də əsla unutmayın. Çünki bu, insanın Rəbbimizə qarşı etdiyi böyük səhvdir. Allah bir ayəsində belə buyurur:

...Şübhəsiz ki, Allah yolundan azanlara, haqq-hesab gününü unutduqları üçün şiddətli əzab var. (Sad surəsi, 26)

Quranda insanları çəkindirmək üçün qiyamət gününü xatırladan və bu çətin günü təsvir edən çox ətraflı təriflər var. Qiyamət günü, bütün maddi varlıqların korlanacaqları, yox olacaqları bir gündür. Allahın bildirdiyinə görə; "o gün, çətin bir gündür; kafirlər üçün isə heç asan deyil" (Müddəssir surəsi, 9-10).

Sura ilk dəfə üfürülməsi ilə qiyamət anı başlayacaq. Ən kiçik zəlzələ nəticəsində belə səhərədək küçədə qalan, o gün sarsılmaz dağların parça-parça olacağı şiddətdə sarsıntılarla üzləşəcəklər. Allah həmin günü Qamər surəsinin 6-cı ayəsində; "o carçının “nə tanınmış, nə də görülmüş” bir şeyə çağıracağı gün..." kimi təsvir edir.

O gün; hər yeri və hər şeyi bürüyən, bənzəri nə görülmüş, nə də eşidilmiş bir dəhşət yaşanacaq. Dənizlər alovlandırılacaq (Təkvir surəsi, 6), səma ərimiş metal kimi olacaq (Məaric surəsi, 8), ulduzlar sönəcək (Mürsəlat surəsi, 8), ay qaralacaq, Günəş və Ay birləşdiriləcək (Qiyamət surəsi, 8-9), göy yarılıb açılacaq və onda qapılar peyda olacaq (Nəbə surəsi, 19), dağlar kökündən sökülüb sovrulacaq (Mürsəlat surəsi, 10), “ətrafa saçılmış” rəngli yun parçaları kimi olacaq (Qariə surəsi, 5) və bütün yer üzü, tamamilə dümdüz olacağı vəziyyətə düşəcək (Taha surəsi, 107).

Sura ikinci dəfə üfürülməsiylə birlikdə, insanlar dirildilməyə və haqq-hesaba çəkilmək üçün bir yerə gətirilməyə başlanacaq. Ayələr belədir:

Sur üfürüldü, beləliklə də, Allahın istədiyi kimsələrdən başqa göylərdə və yerdə kim varsa, hamısı öldü. Sonra bir daha ona üfürülən kimi onlar qalxıb baxmağa başladılar. Yer Rəbbinin nuru ilə işıqlandı, (orta yerə) kitab qoyuldu; peyğəmbərlər və şahidlər gətirildi və aralarında ədalətlə hökm verildi, onlara haqsızlıq edilməz. (Zumər surəsi, 68-69)

İnkarçılar həmin gün gözləri “zillət və dəhşətdən düşmüş vəziyyətdə”, sanki “yayılan çəyirtkələr” kimi qəbirlərindən çıxıb, boyunlarını önə doğru uzatmış vəziyyətdə qaçarlarkən, "bu, çətin bir gündür" deyəcəklər (Qamər surəsi, 7-8). Allahın onları haqq-hesaba çəkmək üçün bir vaxt təyin etmədiyini zənn edənlər (Kəhf surəsi, 48) həmin gün qaçmağa hər hansı yer tapa bilməyəcəklər. Çünki artıq onlar sonunda çatılacaq tək yer olan Rəbbimizin hüzurundadırlar (Qiyamət surəsi, 10-12).

Əsla dirildilməyəcəklərini və ölümün əbədiyyən davam edəcək dərin yuxu olduğunu düşünənlər, Qiyamət saatı gəldikdə özlərinə edilən xatırlatmaların həqiqət olduğunu anlayacaqlar:

O məhşər günü, möminlər və kafirlər tamamilə bir-birlərindən ayırd ediləcəklər. Möminlərin içlərindəki coşğunun əks olunması olaraq üzlərinin parıldayıb "par-par" baxmalarına qarşılıq, inkarçıların üzlərinin qaraldığı ayələrlə belə xəbər verilmişdir:

O gün elə üzlər vardır ki, par-par parıldayar və Rəbbinə baxar. O gün, elə üzlər də vardır ki, qaralmış turşumuş olar. Özünə beli bükən şeylərin ediləcəyini başa düşər. (Qiyamət surəsi, 22-25)

O gün, hələ dünyada olarkən haqq-hesaba çəkiləcəyini anlayıb, dünya həyatı müqabilində, axirət həyatını satın alanların kitabı sağ əllərinə veriləcək. Hər hərəkətini Allaha yönələrək edənlərin, o gün ətraflarındakılara; "alın, kitabımı oxuyun" deyə biləcək qədər içləri rahat olacaq və bunun müqabilində məmnun olacaqları həyata, yəni cənnətə girəcəklər.

Kitabı sol əlinə verilən isə; haqq-hesab gününü unudaraq yaşadığı üçün, təsviredilməz peşmanlıq və məyusluq içində olacaq; "...kaş ki, kitabım mənə verilməyəydi, haqq-hesabımı heç bilməsəydim" (Haqqə surəsi, 25-26) deyəcək. Ayələrdə bildirildiyinə görə, artıq onlar üçün; "sıxıntılı həyat" var, üzləri "zillət içində alçaldılmış", "üstlərini toz bürümüş", "qaraltı sarmışdır". Allah belə insanları "üzüqoylu korlar, lallar və karlar kimi" toplayacaq (İsra surəsi, 97).

Taha surəsində Allahın zikrindən üz döndərdikləri üçün qiyamət günü gözləri kor olaraq həşr ediləcək olanların belə deyəcəkləri xəbər verilmişdir:

Mən görən biri olduğum halda, Məni niyə gözləri kor olaraq həşr elədin ey Rəbbim?" seyə soruşmaları müqabilində; (Allah da) deyər ki; "məhz belə, sənə ayələrimiz gəlmişdi, lakin sən onları unutdun, bu gün də sən məhz belə unudulursan". (Taha surəsi, 125-126)

Məhz siz də haqq-hesab günü bu vəziyyətə düşmək istəmirsinizsə, həyatınız boyu Allahı razı salmalı olduğunuzu unutmayın.

Bilin ki, o gün, Allahın istədiyi kimsələr istisna olmaqla, göylərdə və yerdə olan hər kəsin qorxuya qapılacağı, günahkarların bir-birlərini günahlandıracaqları və imansızların bədbəxt olacaqları bir gündür. Təkcə dünya həyatı boyu Allahın əmrlərinə qəlbən itaət edənlər; o günün qorxusuna qarşı əmin-amanlıq içində olacaqlar. İnsan dünya həyatında qiyamətin varlığından nə qədər qəflətdə və ona qarşı nə qədər hazırlıqsızdırsa, o gün qapılacağı dəhşət də o qədər böyük olacaq. Allah ayələrdə o günün qorxusunu insanlara belə xatırladır:

Ey insanlar! Rəbbinizdən qorxun! Çünki Qiyamət saatının sarsıntısı böyük şey olacaq. Onu görəcəyiniz gün hər bir əmzikli qadın əmizdirdiyini unudacaq, hər bir hamilə qadın bətnindəkini salacaqdır. İnsanları sərxoş görəcəksən, halbuki onlar sərxoş olmayacaqlar. Lakin Allahın əzabı hədsiz şiddətlidir. (Həcc surəsi, 1-2)

Unutmayın ki, belə bir gündə, iki yaxın dostdan biri digərinin halını soruşmayacaq və heç kim bir-birinə dostcasına davranıb, kömək etməyəcək. İnsanlar əzabdan qurtulmaq üçün ən yaxınlarını belə qurban verməyə razı olacaqlar, lakin bunların heç biri onlardan əvəz kimi qəbul edilməyəcək:

Onlar bir-birlərinə göstərilərlər. Günahkar, o günün əzabından qurtulmaq üçün əvəz olaraq, oğullarını qurban olaraq vermək istəyər; öz həyat yoldaşını və bacı-qardaşını, həmçinin özünə sığınacaq verən əşirətini də; yer üzündə olanların hamısını (versə də); sonra xilas olsa. Xeyr; (heç biri qəbul edilməz). Həqiqətən, o (cəhənnəm) qızğın şəkildə yanan oddur". (Məaric surəsi, 11-15)

Bir sözlə, insanların o gün başlarına gələcək hadisələrə qarşı ala biləcəkləri heç bir tədbir, qaçıb sığına biləcəkləri heç bir yer yoxdur. O gün insan düşünüb özünə edilən bütün xəbərdarlıqları xatırlayacaq, lakin bu xatırlamağın ona heç bir faydası olmayacaq:

Çünki o, (dünyada) öz yaxınları arasında sevinc içində idi. Həqiqətən o, (Rəbbinə) bir daha qayıtmayacağını güman etmişdi. Xeyr; həqiqətən Rəbbi, özünü çox yaxşı görürdü. (İnşiqaq surəsi, 13-15)

Qiyamət günündə həssas tərəzilər qurular və heç bir kəsə heç bir mövzuda haqsızlıq edilməz. Bir xardal dənəsi qədər yaxşılıq belə olsa tərəziyə gətirilər (Ənbiya surəsi, 47). Kimin tərəziləri ağır gəlsə artıq onlar, məmnun qalacaqları bir həyat yaşayar. Tərəziləri yüngül gələnlərin yeri isə cəhənnəmdir (Qariə surəsi, 6-11). Bu həqiqətə ayələrdə belə diqqət çəkilmişdir:

O gün insanlar əməllərinin özlərinə göstərilməsi üçün dəstə-dəstə atılıb çıxarlar. Artıq kim zərrə qədər yaxşı iş görmüşdürsə, onu görər. Artıq kim də zərrə qədər pislik etmşdirsə, onu görər". (Zəlzələ surəsi, 6-8)

O günün dünyadakı mövqelərin, ad-sanın, mal-dövlətin və övladların heç bir mənasının qalmayacağı bir gün olduğunu da unutmayın. O gün insanlar yalnız və yalnız etdikləri yaxşı və pis işlərə görə ayırd ediləcəklər. Bütün insanlardan, özlərini yaradan Allaha qulluq edib-etmədikləri soruşulacaq. Gizli heç nəyin qalmadığı o gün, heç kimin hər hansı səhvini düzəltməyə gücü olmayacaq:

Sirlərin orta yerə çıxarılacağı gün; artıq onun nə gücü olacaq, nə də köməkçisi. (Tariq surəsi, 9-10)

İnkarçıların bütün günahları, pis əməlləri, ağıllarından və qəlblərindən keçirdikləri bütün şeylər bir-bir, hər kəsin içində ortaya çıxardılacaq. Özlərini yaradan və yaşadan Allahı inkar etməklə ola biləcək ən böyük günahı işləyənlər, haqq-hesab günü alçaldılmış və zavallı vəziyyətdə haqqlarında hökm verilməsini gözləyəcəklər:

O gün yalan sayanların vay halına. Bu, onların danışa bilməyəcəyi bir gündür. Həmçinin onlara üzr istəmələri üçün icazə verilməz. O gün yalan sayanların vay halına. Bu, hökm günüdür; sizi və əvvəlkiləri “bir yerə topladıq”. Əgər qura biləcəyiniz hiylə varsa, dayanmadan mənə qarşı qurun. O gün haqqı sayanların vay halına". (Mürsəlat surəsi, 34-40)

Möminlərin haqq-hesabı isə asan olacaq. Qiyamətin və haqq-hesab gününün qorxusuna qarşı əmin-amanlıq içində olacaqlar və əbədi cəhənnəm əzabından uzaq tutulub, sonsuz nemətlərlə dolu cənnətə qovuşacaqlar.

Bilin ki, dinsiz bir insanın belə yuxarıda bəhs edilən günlə qarşılaşmağa ehtimal verməlidir. Bir insanın; "mən inanmıram, buna görə də, bu günlə qarşılaşmayacağam" deməsi olduqca məntiqsizdir. Çünki bu insan heç inanmasa belə öz məntiqinə görə qiyamət günü ilə qarşılaşmağa 50% ehtimal verməlidir. Qiyamət gününün xüsusiyyətləri və cəhənnəmdəki əzab düşünüldüyü zaman, bu günlə qarşılaşma ehtimalı 1% belə olsa insanın təşvişə qapılaraq o gündən xilas olmağa səy göstərməsi lazımdır.

Üstəlik, hər keçən saat, bizi ölümə və yuxarıda bəhs edilən dünyanın sonuna və haqq-hesaba çəkiləcəyimiz ana bir az daha yaxınlaşdırır. Bu hər insan üçün qaçılmaz aqibətdir. "O inkarçılar müsəlman olmağı dəfələrlə istəyəcəklər" (Hicr surəsi, 2) ayəsində bildirildiyi kimi inkarçıların həsrətlə, peşmançılıqla müsəlmanlardan olmağı istəyəcəkləri o günü əsla unutmayın. Allah bu insanlar üçün belə hökm edir:

Elə isə bu (əzab) gününüzlə qarşılaşmağı unutduğunuza görə əzabı dadın. Biz də sizi həqiqətən unutduq; əməllərinizin əvəzi olaraq əbədi əzabı dadın. (Səcdə surəsi, 14)