3-cü Bölüm: Canlılardaki İbrətlər - Təbiət və Texnologiya

İnsanoğlu hər keçən gün texnologiyada yenilikləri qeyd edir, dizayn və istehsalda möcüzələr meydana gətirir. İnsan, özünə Allahın verdiyi qabiliyyətlərlə yeni məhsullar hazırlaya bilir və istehsal edə bilir. Lakin bu nöqtə çox əhəmiyyətlidir; çünki bu qabiliyyəti özünə Allah vermişdir. Bu səbəblə, adamın qürurlanmağa ya da böyüklənməyə haqqı yoxdur.

Bunun belə olduğunun bir dəlili də təbiətdir. Ətrafına diqqətli gözlə baxan hər insan Allahın təbiəti saysız möcüzələrlə təchiz etdiyini görəcək. Bitkilərdən, heyvanlara, qurulardan dənizlərə qədər hər yer və hər canlı təəccüblü xüsusiyyətlərlə təchiz edilmişdir. Məhz texnologiyaya nümunə olan canlıların tanıdıldığı bu hissənin bir məqsədi də, insanın öz bacarığıyla çatdığını sandığı şeylərin, təbiətdə onsuz da var olduğunu göstərmək və insanın öz-özüylə öyünməsinin nə cür böyük bir səhv olacağını xatırlatmaqdır.

İnsanlığın böyük bir məlumat təcrübəsi, illərlə sürən tədqiqatlar, məşğuliyyətlər və texnoloji inkişaflar nəticəsində istehsal etdiyi bəzi şeylər təbiətdə milyonlarla ildir var. Bunu bilən elm adamları çox uzun müddətdir ki, təbiəti müşahidə edir və kəşflərində təbiətdən faydalanırlar. Yenə təbiətdəki nümunələrə baxaraq yeni modellər inkişaf etdirməyə başlamışlar. Öz istifadə etdikləri texnikalarla təbiətdəki mükəmməl texnikalar arasında çox böyük bir fərq olduğunu da heyrətlə fərq etmişlər. Bu da onları təbiətə hakim olan üstün bir ağıl sahibinin varlığına aparmışdır. Çünki bütün bu incəliklərin təsadüflərlə meydana gəlməsinin qeyri-mümkün olduğunu görürlər. Elm yoluyla qavradıqları bu üstün ağılın sahibi, şübhəsiz göylərin və yerin Rəbbi olan Allahdır.

Gemi Pruvası - Yunus

Yunusların burun çıkıntısı, modern büyük gemilerin pruvasına model olmuştur.
Günümüzde inşa edilen büyük gemilerde "V" şeklindeki pruvalar yerine yunusların burun çıkıntısına benzer bir yapı kullanılmaktadır. Bu biçimdeki pruva su yüzeyini daha iyi yarmakta, böylece daha az enerji harcamasıyla daha süratli yol alınması sağlanmaktadır. Yunus burnu şeklindeki bu tip pruvalardan %25’e ulaşan oranda yakıt tasarrufu sağlanmaktadır.

Misal olaraq, əvvəllər "V" formalı hazırlanan gəmi burunlarına, delfinlər araşdırıldıqdan sonra, "delfin burnu" adı verilən bir çıxıntı yerləşdirilmişdir. Çünki, delfinlərin burun dizaynlarının, suyun ən mükəmməl şəkildə yarılması üçün ideal olduğu aydın olmuşdur. Əlbəttə, delfinin yalnız burun quruluşu deyil, daşıdığı bütün xüsusiyyətlər özü üçün idealdır, çünki hər biri "qüsursuzca yaradan" (Həşr surəsi, 24) Allahın əsəridir.

Bu hissədə, delfin nümunəsində olduğu kimi təbiətdən təqlid edilərək edilən modellərə yer verəcək və Allahın yaradışındakı üstünlüyə diqqət çəkəcəyik. Canlılardakı hər biri dizayn möcüzəsi olan bu xüsusiyyətlər, Allahın böyüklüyünü təqdir etmək baxımından əhəmiyyətlidir. Burada yer verilən canlıların xüsusiyyətləri milyonlarla ildir, yəni yaradıldıqları andan bəri vardır. Halbuki, insanoğlu bunları ancaq son bir-iki əsrdir təqlid edə bilir. Allahın ucalığını görə bilənlər üçün, təbiətdəki hər şey belə xüsusiyyətlərlə təchiz edilmişdir. Bu vəziyyəti Allah bir ayədə belə xəbər verir:

Bunu, Allaha üz tutan hər bir qul üçün ibrət və öyüd-nəsihət olsun deyə belə etdik.(Qaf surəsi, 8)

Concorde - Yunus

Yunus pruvası aynı zamanda Concorde’un tasarımcılarına da model olmuştur. "Mühendisler, havanın Concorde'un dış yüzeyinde yaptığı sürtünmeyi engellemek için yaptıkları çalışmada, yunus balığının iğ biçimindeki burnundan etkilendiler. Bu balığın kuyruk yüzgeci suyun içinde adeta bir motor görevi görüyor. Concorde'un da motorları yunustaki gibi arkaya yerleştirilmiş ve mükemmel bir sonuç elde edilmiştir."

Sonar - Yunus

Yunuslar başlarının önündeki özel bir organdan saniyede 200.000 titreşime sahip ses dalgaları yollarlar. Bu titreşimlerin yardımıyla sadece yollarındaki engelleri hissetmekle kalmaz aynı zamanda, yankının özelliklerinden söz konusu cismin yönünü, uzaklığını, hızını, büyüklüğünü ve şeklini de ayrıntılarıyla hesaplayabilirler. Sonarın çalışma prensibi yunusların bu algısıyla aynıdır.

Denizaltılar - Yunus

Yunusların mekik biçimindeki vücut yapıları onlara büyük bir hızda hareket yeteneği kazandırmaktadır. Ancak bilim adamları balığın bu kadar hızlı gitmesinde büyük bir rol oynayan başka bir yapı daha keşfettiler:

Yunus derisi üç katmandan oluşur. Dıştaki katman ince ve çok esnektir; içteki katman kalındır ve bu katmana plastik kıllı bir fırça görünümünü sağlayan esnek kıllardan kuruludur. Katmanların üçüncüsü olan ortadaki ise süngerimsi bir maddeden yapılmıştır.

Son hızla yüzen yunus balığına etki edebilecek ani bir basınç iç katmanlara iletilerek söndürülür.

Alman denizaltı mühendisleri, dört yıllık bir araştırmadan sonra bu özelliğe sahip sentetik bir kaplama yapmayı başardılar. Söz konusu kaplama iki kauçuk tabakadan olşuyor ve tabakalar arasında yunusun deri hücrelerine benzeyen kabarcıklar bulunuyordu. Bu kaplamaların kullanıldığı denizaltıların hızlarında %250 oranında bir artış görüldü.

Təyyarə Dizaynerləri Quş Qanadlarını Nümunə Götürür

Quşlar uçarkən qanadlarını məruz qaldıqları şərtlərə görə ən yaxşı şəkildə istifadə edərlər. İstilik və külək kimi dəyişliklərə görə lazım olan dəyişiklikləri avtomatik olaraq edəcək bir şəkildə yaradılmış olduqları üçün də ən yaxşı uçucu olaraq qəbul edilərlər. Hal-hazırda təyyarə texnologiyasına istiqamət verən firmalar quşların bu yaradılış xüsusiyyətlərindən faydalanaraq layihələr hazırlayırlar.

NASA, Boeing şirkəti və ABŞ Hava qüvvələri, təyyarəyə yerləşdirilmiş bir kompyuterdən gələn məlumatlara görə forma dəyişdirmə qabiliyyəti daşıyan, şüşə liflərdən hazırlanmış elastik qanad hazırlamışlar. Bəhsi keçən kompyuter eyni zamanda uçuş şərtlərini (istilik, külək qüvvəsi) bildirən ölçü cihazlarının verdiyi məlumatları işləmə qabiliyyətinə də sahib olacaq. Kompyuter bu şəkildə aldığı məlumatlara görə, qanadların əyriliyini ən uyğun şəkildə dəyişdirə biləcək.

Bu mövzuda işləyən bir başqa firma da Airbusdur. Airbus da təyyarənin qanadlarına, eynilə quşlarınkı kimi uçuş şərtlərinə görə şəkil ala bilmə xüsusiyyəti qazandıracaq uyğunlaşan qanadlar (adaptive wings) hazırlamağa çalışır. Məqsədləri isə yanacaq sərfini ən aza endirməkdir.

Qısacası, quşların uçuş şəkilləri və qanad quruluşları tam mənasıyla dizayn möcüzəsidir. Quşlardakı bu bənzərsiz dizayn illərdən bəri təyyarə mühəndislərinin ilham qaynağı olmuşdur. Allah bu canlıları uçmağa ən əlverişli sistemlərlə təchiz etmişdir.

Həqiqətən, ev heyvanlarında da sizin üçün ibrət var. Biz onların bətnində olandan sizlərə içirdirik. Sizin üçün onlarda başqa faydalar da var. Üstəlik onlardan yeyirsiniz də.(Mumunun surəsi, 21)

Quşların qanad quruluşları dizayn möcüzəsidir. Quş, eyni qanad quruluşuyla həm istidə, həm də soyuqda uça bilər. Küləkdə ya da sakit havada da eyni qanadlarla uçar. Quş dəyişən şərtlərə qarşı qanadını ən müvəffəqiyyətli şəkildə istifadə edərək uça bilər. Quşların bu üstün xüsusiyyəti elm adamlarının diqqətini çəkmiş və dəyişən şərtlərə görə forma dəyişdirə bilən qanadlar hazırlamağı məqsəd qoymuşlar. Şəkildə bu məqsədlə hazırlanan bir qanadın hissəsi görülür.

Kuşların kanat yapıları bir tasarım harikasıdır. Kuş, aynı kanat yapısıyla hem sıcakta hem de soğukta uçabilir. Rüzgarda ya da durgun havada da aynı kanatlarla uçar. Kuş değişen şartlara karşı kanadını en başarılı biçimde kullanarak uçabilir. Kuşların bu üstün özelliği bilim adamlarının dikkatini çekmiş ve değişen şartlara göre biçim değiştirebilen kanatlar yapmayı amaçlamışlardır. Resimde bu amaçla tasarlanan bir kanadın kesiti görülüyor.

"Həqiqətən, ev heyvanlarında da sizin üçün ibrət var. Biz onların bətnində olandan sizlərə içirdirik. Sizin üçün onlarda başqa faydalar da var. Üstəlik onlardan yeyirsiniz də."
(Muminun surəsi, 21)

Köpək Balığı Dərisindən Nümunə Götürülərək Hazırlanan Çimərlik Geyimləri Və Suyun Səth Müqaviməti

1/100 saniyənin qızıl medalı müəyyən etdiyi olimpiya yarışmalarında, yarışçılara görə suyun bədənlərinin üzərində meydana gətirdiyi sürtünmə qüvvəsi olduqca əhəmiyyətlidir. Bu səbəblə, bir çox üzgüçü, sürtünmə qüvvəsini ən aza endirəcək yeni çimərlik geyimləri seçir.

Bu çimərlik geyimləri üzgüçüdə olduqca geniş bir səthi əhatə edər və bədənə sıx yapışar. Çimərlik geyiminin parçası, şaquli qatran zolaqlar üzərində köpək balığı dərisinin xüsusiyyətlərini daşıyan toxumadan ibarətdir.

Köpək balıqları üzərində skan edən elektron mikroskopuyla edilən tədqiqatlarda, balığın dərisinin zolaqlarla ehtiva edildiyi görülmüşdür. Zolaqlar, şaquli su girdabları və ya su spiralları meydana gətirərək suyu balığın bədəninə daha çox yapışdırar və suyun üzməyə qarşı müqavimətini azaldar. Zolaqların bu təsiri "Ribblet təsiri" olaraq bilinər və bu mövzu ilə əlaqədar NASA-nın Langley Tədqiqat Mərkəzində Ribblet dəri tədqiqatları aparılır. Son on ildir ki, bu təsir çimərlik geyimləri üzərində tətbiq olunur.

Yeni liflər və yeni toxuma texnikaları ilə hazırlanan çimərlik geyimləri, üzgüçünün bədənini əhatə edərək suya ən az müqavimət göstərəcək şəkildə istehsal edilir. Necə ki, aparılan tədqiqatlar bu çimərlik geyimlərinin digər çimərlik geyimi tiplərinə nisbətən sürtünmə qüvvəsini 8% nisbətində azaltdığını göstərmişdir.

Köpek balığının derisindeki pullarda U biçimi kanallar bulunur. Bu kanallar girdaplar oluşturarak suyu vücuda yaklaştırır ve suyun yüzücüye karşı oluşturduğu direnci de azaltır. Yukarıdaki büyük resimde köpek balığının derisinin taramalı elektron mikroskobundaki görünüşü yer alıyor. Sidney Olimpiyatlarında Avustralyalı Ian Thorpe gibi altın madalyalı tüm yüzücüler köpek balığı derisinin özelliğini taşıyan mayolar giydiler. Bu, yeni bir iş sahasının açılmasını sağlayacak kadar önemli bir gelişmeydi. Mayo üretiminde dünyanın en ünlü isimleri arasında yer alan Speedo, Nike ve Adidas gibi firmalar biyomekanik ve hidrodinamik konusunda birçok uzmanı işe aldılar.

"Ey insanlar! Sizi və sizdən öncəkiləri yaratmış Rəbbinizə ibadət edin ki, bəlkə Allahdan qorxasınız. O, sizin üçün yer üzünü döşəmə, göyü isə tavan etdi. Göydən su endirib onunla sizin üçün növbənöv məhsullardan ruzi yetişdirdi..."
(Bəqərə surəsi, 21, 22)

Eiffel Kulesi-İnsan Kemiği

Kulenin mimarı Eiffel'in yardımcısı Maurice Koechlin, ünlü kulenin projesini çizerken vücudun en hafif ve en dirençli kemiği olan uyluk kemiğinden etkilenmiş. Sonuç: kendinden havalandırmalı ve sarsılmaz bir mimari. Kuleye ilham kaynağı olan kemik, boru şeklinde ancak içi iğli bir yapıya sahiptir. Bu yapı kemiklere esneklik ve hafiflik kazandırırken sağlamlıklarından da hiçbir şey kaybettirmez. Aynı şekilde yapılan binalarda hem malzeme tasarrufu sağlanmakta hem de yapının iskeleti, kemikteki gibi sağlamlık ve esneklik kazanmaktadır.

Örümcek ağı - Cidde Havaalanı - Münih olimpiyat stadı

Mimari - Örümcek Ağı

Çiğ örümceğinin yaptığı ağın gergin yapısı, ağa yırtılmaz bir özellik kazandırmaktadır. Günümüzde bu prensip inşaat mühendisleri tarafından fark edilmiş ve tel örgüler yardımıyla kullanılmaya başlanmıştır. Örneğin Cidde Havaalanı Hac Terminali ve Münih'teki hayvanat bahçesi bu prensipten yararlanılarak yapılan binalardandır.

Helikopter-Yusufçuk

Savaş araçları ve roketler üreten MBB firması, BO 105 tipi helikopteri üretirken, Yusufçuğun yapısını ve uçuş stilini kendine örnek almış.
Helikopter üreten Amerikan Skorsky firması da yusufçuğu doğrudan helikoptere adapte ederek yeni bir tasarım yapmıştır. Yukarıda helikopterin tasarımı sırasında, bu işin nasıl yapıldığını gösteren arabasamaklar yer alıyor.

Denizaltılar - Nautılus

Nautilus isimli deniz canlısı dalmak istediğinde vücudunda bulunan içi boş odacıkları su ile doldurur. Yüzeye çıkmak istediğinde ise, ürettiği özel bir gazı bu dalış hücrelerine pompalar ve suyun boşalmasını sağlar. Denizaltılarda da Nautilus'taki gibi dalış odaları yapılmakta, içeri alınan suyun boşaltılmasında ise su motorlarından faydalanılmaktadır.

Radar-Yarasa

Görme duyuları 'kör' denebilecek kadar zayıf olan yarasalar ultrason denilen çok yüksek titreşimli ses dalgaları yayarlar. Bu sesler saniyede 20.000 titreşimin üzerinde olduğundan, insan tarafından duyulamaz. Yarasının yaydığı ses dalgaları havadaki ve yerdeki hayvanlara veya hayvanın önündeki diğer engellere çarparak yansır. Yarasa, yansıyan ve kendine gelen bu titreşimlere göre yönünü ve hareket tarzını belirler. Radarın çalışma prensibi de aynıdır.

%100 Verimle Işık Üreten Ateş Böcekleri

Ateş böcekleri karın kısımlarında yeşil-sarı ışık üretir. Ateş böceklerinde ışık üreten hücreler, oksijen ve "lusiferaz" adlı bir kimyasalla reaksiyona giren "lusiferin" adlı bir kimyasal içerir. Böcek, hücrelerine nefes alma tüpleriyle sağladığı hava miktarını ayarlayarak ışığının yanıp sönmesini kontrol eder. Normal elektrik ampulleri %10 verimle çalışırlar, %90'ı ise ısı olarak açığa çıkar. Buna karşın ateş böcekleri %100'lük bir verimle ışık üretirler. Ateş böceklerinin bu başarılı elektrik üretimi bilim adamlarına örnek teşkil etmektedir.

Peki ama ateş böceklerini bu kadar verimli bir üretim yapmaya yönelten güç nedir? Evrimcilere göre bu güç şuursuz atomlar, tesadüfler ya da hiçbir zorlayıcı gücü olmayan dış etkenlerdir. Ancak bu saydıklarımızın hiçbiri bu verimli çalışmayı başlatacak güce sahip değildir. Allah'ın sanatı benzersizdir ve sonsuzdur. Allah Kuran'daki pek çok ayette aklını kullanan insanların yaratılmış olan varlıkları düşünerek öğüt almaları gerektiğinden bahseder. Dolayısıyla insana düşen yaratılış mucizeleri üzerinde düşünmek ve sadece Allah'a yönelmektir.

Kedi Balığından Alınan Örnek

Kedi balığının vücudunun hidrodinamik açıdan elverişli yassı biçimi, uçak tasarımcılarına örnek olmuştur. Yassı biçimli modeller bugün hem savaş sanayinde hem de sivil havacılıkta kullanılmaya başlanmıştır.
Mc Donald Douglas'ın 'Orient Express' modeli, kedibalığı görünümdedir. Sesten yaklaşık 2 kat daha hızlı olan bu yeni modelin yassı biçimi, uçarken karşılaştığı hava direncinin minimum seviyede olmasını sağlamaktadır.

Lotus Bitkisi Ve Dış Cephe Kaplama Malzemesi

Üzerinde sıvı bulunan Lotus bitkisinin yaprağı (üstte)

Bonn Üniversitesi'nden Dr. Wilhelm Barthlott, mikroskop altında yaptığı incelemelerde, en az temizlik gerektiren yaprakların en pürüzlü yüzeylere sahip olduğunu fark etmiştir. Dr. Barthlott, bunların en temizi olan Lotus bitkisi üzerinde, bir çivi yatağı gibi minik noktalar olduğunu buldu. Bir toz ya da kir zerresi yaprak üzerine düştüğünde, belli belirsiz biçimde bu noktalar üzerinde iki yana sallanır. Bir damla su, bu minik noktalar üzerinde yuvarlanınca zayıf şekilde tutunmuş olan kiri alıp götürür. Diğer bir deyişle, nilüfer çiçeği, kendi kendini temizleyen bir yaprağa sahiptir. (Jim Robbins, Engineers Ask Nature for Design Advice", New York Times, 11 December 2001) Nilüfer çiçeğinin bu özelliği araştırmacılara ilham kaynağı olmuş ve LOTUSAN adı verilen, 5 yıl kendisini temiz tutacağı garantisi verilen dış cephe malzemesi üretilmiştir.

1. Yağmur damlasının lotus yaprağı üzerindeki temizleyici etkisi
2. Su damlasının normal bir yüzeydeki etkisi
3. Lotusanla kaplı bir bina cephesinde su damlalarının temizleyici etkisi

Münih Olimpiyat Stadı Ve Yusufçuğun Kanatları

Yusufçuk böceğinin kanatları, milimetrenin 1/3000'i kalınlığındadır. Bu denli ince olmasına rağmen oldukça dayanıklıdır. Bunun sebebi böceğin kanatlarının sayıları 1000'e varan bölmelerden oluşmasıdır. Bu bölmeli yapı sayesinde hayvanın kanatları yırtılmamakta, uçarken oluşan basınca dayanabilmektedir. Münih Olimpiyat Stadı'nın çatısı da aynı prensip kullanılarak yapılmıştır.

Münih Olimpiyat Stadı Ve Örümcek Ağları

Münih Olimpiyat Stadı'ndaki tavan kaplama alanlarının inşasında, "tepeli toygar örümceği"nin ot ve çalıların üzerine ağ gererek yaptığı yuvasının yapısı (üstte) örnek alınmıştır.

ƏSƏRLƏR

KATEQORİYALAR