Axirət Həyatı Nədir?

Bəzi insanlar ölümü, insanın yox olması kimi anlayarlar. Halbuki ölüm, yalnız dünya həyatı ilə axirət həyatı arasındakı bir keçid, bir qapı kimidir. Qapının arxasında, yəni axirət həyatımızda, cənnətdə və ya cəhənnəmdə bir yerdə olmağımız da Allahın, dünyadakı hərəkətlərimizi bəyənməsindən və ya bəyənməməsindən asılıdır.

Ölüm yalnız bir müddətin sona çatmasıdır. İmtahanın bitdiyini bildirən zəngin çalınması və çıxış qapısının açılması kimi. Allah hər kəsə dünyada ayrı bir imtahan müddəti vermişdir. Bəzilərinin müddəti 30 ildə, bəzilərininki isə 100 ildə bitə bilər. Necə ki, sizin dünyadakı imtahanınızın başlanğıcı olan doğumunuza siz deyil, Allah qərar verdisə, müddətin bitməsinə də Allah qərar vermişdir. Yəni neçə yaşında öləcəyinizi yalnız Allah bilir.

Ölümü Necə Qarşılamalıyıq?

Dünyadakı imtahanın bitməsi olan ölüm, iman edən insanlar üçün sevinc vəsiləsidir. Sonunda çox gözəl bir ölkəyə gedəcəyi bir keçid qapısı kimidir. Məktəbdə bir imtahana girən və axırda özünə verilən müddəti tamamlayaraq imtahandan çıxan və müvəffəqiyyətli olan bir insanın sonradan kədərlənməsi çox mənasız olar. Məhz buna görə də, ölən bir insanın arxasınca kədərlənmək eynilə bunun kimi, hətta daha da mənasızdır. Ölən insan çox yaxından tanıdığımız və çox sevdiyimiz biri ola bilər. Ancaq iman edən bir insan ölümün birdəfəlik ayrılıq olmadığını, ölən insanın yalnız dünyadakı imtahanın bitdiyini, bu insanın çox gözəl bir ölkəyə getdiyini düşünər və buna görə davranar. Allahın istəklərinə görə yaşayan müsəlmanları Allahın axirətdə yenidən bir yerə gətirəcəyini və cənnətlə mükafatlandıracağını bilər. Belə olduqda kədərlənmək əvəzinə bu insan üçün böyük sevinc duyar.

Allah bizi dünyadan istədiyi an çıxarda bilər, yəni istədiyi an canımızı ala bilər. İnsanın etməli olduğu şey bu müddət başa çatmadan əvvəl əlindən gələni edib Allahın sevgisini qazanmağa çalışmaqdır.

Nəticə etibarilə bu həqiqəti unutmamalısınız: Ölüm bir son deyil, bir çox gözəlliklə dolu bir ölkəyə getməyimizi təmin edən keçid qapısıdır. Sonsuza qədər davam edəcək əsl həyat, axirətdir. Biz də hər an axirətdəki bu əsil həyatımız üçün hazırlıq görməliyik. Heç imtahandakı bir insan imtahan mühitində sonsuza qədər qalacaqmış kimi səy göstərməyə çalışar mı? Əlbəttə ki, xeyr. Yalnız sualları diqqətlə cavablandırıb imtahandan tezliklə çıxmağı düşünər.

Məhz dünya həyatında da insan Allahın özü üçün hazırladığı imtahanı ən yaxşı şəkildə başa vurub, Allahın razılığını və cənnəti qazanmağı istəməlidir. Hər insanın dünyadakı ən əhəmiyyətli səyi Allahı sevmək və Onun razılığını qazanmaq üçün çalışmaq olmalıdır. Çünki sonsuz mərhəmət sahibi olan Rəbbimiz Özünə inanan qullarını sevir və hər an qoruyur. Bir ayədə belə buyurulur:

Dünya Həyatı Müvəqqətidir

Dünya həyatının müvəqqəti qalınan bir yer olduğunu Allah Quran ayələrində bizə bildirir və əsil həyatın axirət yurdu olduğunu xəbər verir. Dünyada müxtəlif hadisələrlə sınanan və bir gün ölümlə qarşılaşan insan üçün axirət həyatı başlayır. İman edənlər öləcəkləri zaman, qətiyyən canları yanmayacaq, Allahın Quranda bizə bildirdiyi kimi, canları asanlıqla alınacaq. Ölümlə birlikdə başlayan axirət həyatı, sonu olmayan bir həyatdır. İnsanın sonsuz həyatı olan axirət həyatında ruhu yox olmayacaq. Allah bizim üçün bir çox neməti yaradandır. Dünya həyatını da, bizə verdikləri qarşılığında bizim nələr etdiyimizi görmək üçün yaratmışdır. Allah hərəkətlərimizin yaxşı və ya pis olmasına görə axirətdə də bir mükafat olaraq cənnəti və ya bir cəza olaraq cəhənnəmi yaradacaq.

Allah axirətdə hüzuruna gələcək olanların necə qarşılıq görəcəyini Quranda belə bildirir:

Allah insanlara qarşı mərhəmət sahibidir. Mükafat verərkən qat-qat, səxavətlə verər. Halbuki cəzaya layiq olanlar sadəcə etdikləri pis əməllərin tam qarşılığını alacaqlar. Allah heç kəsə haqsızlıq etməz. İnsanlar arasında ədalətsiz davranışlar ola bilər. Günahkar biri dünyada insanları aldatmış və onları yanıltmış ola bilər. Amma günahının qarşılığını Allah axirətdə mütləq verəcək. Ədalət, mütləq Allah Qatında öz yerini tapar. Çünki Allah hər şeyi görür, bilir və qarşılığını ona görə verir.

Axirətdəki həyatımız, belə ki, cənnət və cəhənnəm, insanların ölümlərindən sonrakı həyatlarını keçirəcəkləri iki fərqli yerdir. Bu yerlərlə əlaqədar həqiqətləri biz yenə ən doğru şəkildə Qurandan öyrənə bilərik.

Qurandan öyrəndiklərimiz əsasında cənnəti tanıtmaq üçün belə bir nümunə verək. Çox gözəl mənzərəli yerlərə getmiş və ya filmlərdə heyranlıq oyandıran məkanlar görmüsünüz. Qətiyyən ayrılmaq istəmədiyiniz yerlər və ya bitməsini qətiyyən istəmədiyiniz yeməklər olmuşdur. Cənnət bütün bu gördüklərinizdən daha gözəl, hətta onlarla müqayisə edilə bilməyəcək qədər gözəl bir yerdir. Cənnətdəki yeməklər dünyadakı heç bir yeməklə müqayisə edilə bilməyəcək qədər ləzzətli və gözəl görünüşlüdür.

Dünyadakı bütün gözəllikləri yaradan Allah ayələrində, səmimi iman edən müsəlmanlar üçün axirətdə çox daha gözəlini hazırladığını söyləyir.

Dünyadakı Çətinliklər Cənnətdəki Gözəllikləri Daha Yaxşı Qavramağımızı Təmin Edər

Dünyada bir çox çətinlik yaşayarıq. Xəstə olarıq, hərarətimiz yüksələr, bəzən bir yerimiz qırılar, çox üşüyərik və ya istidən təngə gələrik. Hər gün başımıza daha çox sıxıntı verən hadisələr gələ bilər. Mədəmiz narahat olar, yaşlandıqca dərimiz korlanar, qırışar. Ananızla atanızın gənclik şəkillərinə baxın və bu andakı üzlərini düşünün, aradakı fərqi daha yaxşı anlayacaqsınız.

İman edenler ve salih amellerde bulunanlar -ki Biz hiç kimseye güç yetireceğinden fazlasını yüklemeyiz- onlar da cennetin halkıdırlar. Onda sonsuz olarak kalacaklardır. (Araf Suresi, 42)

Allah xüsusi olaraq dünya həyatında bu cür çatışmazlıqlar yaratmışdır. Bunların heç biri cənnətdə yoxdur. Dünyadakı çatışmazlıqlar düşünüldüyü vaxt, cənnətin nə qədər böyük mükafat olduğu daha yaxşı aydın olur. Əgər insan öləndən sonra cənnətə gedərsə bütün bu çətinliklərdən xilas olar. Dünyada xoşlamadığınız şeyləri təkrar düşünün. Sizi narahat edən bu şeylərdən təkcə biri belə cənnətdə olmayacaq.

İman edip salih amellerde bulunanlar; onları, içinde ebedi kalıcılar olarak, altından ırmaklar akan cennetin yüksek köşklerine muhakkak yerleştireceğiz. (Salih) Amellerde bulunanların ecri ne güzeldir. (Ankebut Suresi, 58)

Cənnət insanın ən çox zövq alacağı, ən çox xoşlayacağı nemətlərlə hazırlanmışdır. Dünyadakı hər bir insanın yeyib-içdiyi gözəl şeylərdən olduqca yaxşısı və gözəli, ən mükəmməli orada hazır vəziyyətdədir. Cənnətdə insan bir daha heç üşüməz, xəstə olmaz, kədərlənməz, qorxmaz, yaşlanmaz. Ətrafında heç bir pis insan olmaz. Çünki pis insanlar artıq cəhənnəmdə, öz pisliklərinə layiq bir yerdədirlər. Cənnətdə isə hər kəs bir-biriylə gözəl sözlərlə danışar. Söyüş işlətməz, əsəbiləşib qışqırmaz, bir-birinin qəlbini sındırmaz. İlk insan olan Adəm peyğəmbərdən bu günə qədər yaşamış olan, Allahın, əxlaqını bəyəndiyi və cənnətə layiq gördüyü nə qədər yaxşı insan varsa artıq hamısı orada bir-birlərinin dostudurlar.

… Orada nefislerinizin arzuladığı herşey sizindir ve istediğiniz herşey de sizindir. (Fussilet Suresi, 31)

Allah Quranda, cənnətdə çox gözəl və böyük köşklər olduğunu, insanların bu yerlərdə böyük sevinc və xoşbəxtlik içində yaşadığını, insanların bütün istədiklərinin gerçəkləşdiyini xəbər verir. Əslində bütün bu danışdıqlarımız və sizin bunları oxuyarkən düşündükləriniz cənnətdəki gözəllikləri anlatmağa heç kifayət etmir. Bunlar insanın bir qədər düşündüyü vaxt, ağlına gələn bir neçə gözəllikdir, halbuki cənnətdəki bənzərsiz gözəlliklər heç bitməz.

Allah bir ayəsində, insanın istəyəcəyi hər şeyin və daha çoxunun da ona cənnətdə veriləcəyini bildirmişdir. Ürəyinizin istədiyi bir şey düşünün və ya getmək istədiyiniz bir yeri. Cənnətdə bütün bu istədikləriniz Allahın icazəsi ilə bir anda olacaq. Allah bir ayədə cənnətdən belə bəhs edir:

Quranda cənnətdəki sonsuz gözəlliklərdən bəhs edən ayələrdən bir neçəsi belədir:

Allah cənnətə girməyə layiq olan insanların sonsuza qədər orada qalacaqlarını da ayələrində bildirir. Bir ayədə belə buyurulur:

İman gətirib yaxşı əməl edənlər isə Cənnət sakinləridir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Biz hər kəsi yalnız onun qüvvəsi çatdığı qədər yükləyirik (Əraf surəsi, 42)

Cənnətdəki ən böyük nemət isə, əlbəttə ki, Rəbbimizin sevgisini qazanmış olmaqdır. Bunu bilmək və hiss etmək, insanın yaşaya biləcəyi ən böyük sevinc və rahatlıqdır.

... Gerçekten onlar için altlarından ırmaklar akan cennetler vardır. Kendilerine rızık olarak bu ürünlerden her yedirildiğinde: "Bu daha önce de rızıklandığımızdır" derler. Bu, onlara, (dünyadakine) benzer olarak sunulmuştur... (Bakara Suresi, 25)

İnkarçılar Üçün Cəhənnəm Əzabı Var

Allaha üsyan edən, Onun varlığını qəbul etməyən insanlar da etdikləri hər şeyin qarşılığını alacaqlar. Dünyada olarkən Allahın varlığını və hər şeyi Onun yaratdığını qəbul etmədikləri, təkəbbürlənib Allahın əmr etdiyi ibadətləri yerinə yetirmədikləri və dünyada sanki üsyan çıxartdıqları üçün, öldükdən sonra da buna uyğun qarşılıq alacaqlar.

Bəzi insanlar bu dünyada bir çox günah işləyərlər. Heç kəsin onları görmədiyi hallarda, bəzən cəza almaya da bilərlər. Amma bu insanlar etdikləri nə qədər gizli olursa olsun, Allahın onları hər an gördüyündən və içlərindən keçəni bildiyindən xəbərsizdirlər.

Hər kəs etdiyi yaxşı və ya pis şeylərin qarşılığını mütləq alacaq. Əsil cəzanı və ya mükafatı axirətdə Allah verəcək. Allah sonsuz ədalət sahibidir və Quran ayələrində edilən ən kiçik bir yaxşılığın belə qarşılığını qat-qat verəcəyini müjdələmişdir. İnsanlar peşman olub, bağışlanma diləyərlərsə onları bağışlayacağını da söyləmişdir. Buna baxmayaraq, Allaha iman etməyən, Quranda bildirilən əmrləri yerinə yetirməyən, yalnız dünya həyatında yaşayacağını, ondan sonra bir həyat olmadığını düşünən insanları da Allah cəhənnəmlə təhdid etmişdir.

Cəhənnəm Allaha üsyan edən təqsirli və günahkar insanların etdiklərinin qarşılığıdır.

Allah bu insanların vəziyyətini Quranda belə bildirmişdir:

Cəhənnəmdə, dünyada yaşanılan sıxıntılar və əzablardan daha çoxu var. Cəhənnəm, murdar, qorxu, əzab və bədbəxtlik dolu bir yerdir. Oraya gedən insanlar, cəhənnəmdən çıxmaq üçün Allaha dua edərlər, amma artıq onlar üçün dua etmə və peşman olma vaxtı keçmişdir. Daha əvvəl sizə Fironun faydasız peşmançılığından danışmışıq. O da boğulacağı əsnada başına gələcəkləri anlamışdı. Amma həmin andakı peşmançılığı fayda verməmişdi. Allah insana ölüm anına qədər fürsət verər. Öldükdən və axirətdə yaşamağa başladıqdan sonra isə peşman olmağın heç bir mənası qalmır.

Cəhənnəmə gedənlər orada yeməyə heç bir şey tapa bilməzlər. Başlarındakı cəhənnəm gözətçilərindən yemək istədikdə onlara darı tikanı, qan və irin verilər. Su içmək istədikdə isə qaynar su verilər. Daim alçaldılarlar, daim dəriləri yanar, hər yerdə od vardır, dar yerlərə həbs edilərlər. Üstəlik bu çox çətin həyat (Allahın diləməsi istisna olmaqla) sonsuza qədər bitməyəcək.

Halbuki səhvlərini, günahlarını görən hər insan, həyatda olarkən etdiklərindən peşman olmalı və Allaha özünü bağışlanması üçün dua etməlidir. Quranda Allah bizə səmimi peşmançılıq çəkəcəyimiz təqdirdə, hər cür günahı bağışlayacağını bildirir. Bu mövzuyla əlaqədar ayə belədir:

Buna görə də, insanın axirətdə sonsuz peşmançılıq yaşamaması və cəhənnəmin bitməyəcək əzabından xilas olması üçün, gec olmadan səhvlərini görməsi və Rəbbimizə tövbə etməsi çox əhəmiyyətlidir.