Mömin Birliyi İçində Yer Alan və Fərqli İmani Mövqelərə Sahib Olan İnsan Tipləri

Kitabçanın əvvəlində, möminlərin arasında göründükləri halda müxtəlif səbəblərlə cahil cəmiyyət həyatına etina edən və cahil cəmiyyətinə meyil göstərən kəsləri üç qrupda təsnif etmişdik. Bunların içində xüsusilə-kitabçanın da əsas araşdırma sahəsini meydana gətirən üçünçü qrup, hər nə qədər homogen bir qrup kimi görünsə də əslində fərqli növ və dərəcədə imani problemləri olan fərdlərdən meydana gəlmişdir. Möminlərin arasına sığınan bu cür kəslərin xarakter və şəxsiyyət quruluşları, göstərdikləri rəftar və davranış pozuqluqları bir çox ayədə təfərrüatlarıyla təsvir edilmişdir.

Quranın endirildiyi dövrdə Peyğəmbərimizin ətrafında olan möminlər iman və təqva baxımından bir-birlərinə görə fərqli-fərqli mövqelərə və dərəcələrə sahib idilər. Ayələrdən öyrəndiyimizə görə bu möminlər arasında canını-malını son nöqtəsinə qədər satan, ən çətin anlarda belə Allaha, Rəsuluna və fəaliyyətə qarşı sarsılmaz bir sədaqət göstərənlərdən, çətinlik anlarında qəlbləri sürüşmək üzrə olan, hətta Allah haqqında müxtəlif zənnlərdə ola biləcək qədər imani zəiflik göstərə bilən kəslərə qədər geniş bir imani yelpik mövcud idi.

Bunlarla birlikdə yenə ayələrin xəbəriylə, özünü mömin zənn edib, amma əslində iman ürəklərinə girməmiş “yoldaşlar”, döyüşdən qaçacaq, sədəqə və qənimətlər mövzusunda problem yaradacaq, istəksizcə infaq edəcək, nəfsinə ağır gələn mövzularda itaətdə çətinlik çəkəcək və bunlara bənzər müxtəlif Quran xarici hərəkətləri edəcək tipdə kəslər də yer alır. Allah bunların kimisinə tövbə nəsib edib bağışlamış və həqiqi imanı nəsib etmiş, kimilərinə də müddət verib bir çətinlik anında onların həqiqi üzlərini ifşa etmiş, möminlərdən ayırmışdır. Kimisinin vəziyyəti də ancaq axirətdə, kitabını sağdan gözləyərkən sol tərəfindən aldığında ortaya çıxacaq.

Nəticə olaraq, bu insanların hamısı müəyyən bir müddət, bir hissəsi də həyatlarının sonuna qədər mömin camaatının içində birlikdə yaşamışlar, bir-birlərini mömin olaraq görmüşlər. Ancaq Allah, təqdir etdiyi və razı olduğu həqiqi mömin modelini ayələrdə açıq şəkildə təsvir etmişdir. Həqiqi, səmimi və ixlaslı möminlərin də öz aralarında müxtəlif üstünlük dərəcələri vardır. Əsl mömin təsvirinin xaricində qalan kəslərin isə, bu ideal modeldən uzaqlaşdıqları ölçüdə imani dərəcələri düşər, küfrün sərhədlərinə yaxınlaşar; bir nöqtədən sonra da iman xəttinin xaricinə çıxarlar.

Quran ayələri hər dövrə baxdığı üçün eyni vəziyyət günümüzdəki bir mömin birliyi üçün də keçərlidir. Əlbəttə ki, mömin birliyinin içində olmaq, cahil cəmiyyətinə mənsub olmaqla müqayisə edilə bilməyəcək dərəcədə daha üstün və şərəfli bir mövqedir. Ancaq bunu axirət üçün bir zəmanət sayaraq, Allahın sərhədlərini qorumada güzəştə getmək, Allah qorxusu, halal, haram və itaət mövzularına lazım olan dəqiqlik və həssaslığı göstərməmək böyük bir aldanış olacaq. Unutmamalıdır ki, münafiqlər və müşriklər də İslam camaatı içərisindən çıxarlar. Bunların böyük bir qismi əvvəldən iman etdikləri halda sonradan inkara azmış, Allahın qəzəbinə və əbədi əzaba məhkum olmuşlar. Bu səbəblə, heç bir mömin özünü zəmanətdə görməməli, Allahın ayələrdə qınadığı xarakter və şəxsiyyət xüsusiyyətlərini üzərində daşımaqdan, bu tərz rəftar və davranış şəkillərini sərgiləməkdən çəkinməlidir. Ayələrdə təsvir edilmiş mənfi nümunələrdən dərs və ibrət götürməli, gözəl və təriflənən nümunələrə bənzəməyə çalışmalıdır.

Bu məqsədlə, mömin birliyi arasında yaşayan insan tiplərini, onların müsbət və mənfi xüsusiyyətlərini, nümunə götürüləcək ya da çəkiniləcək istiqamətlərini təsvir edən Quran ayələrini müəyyən başlıqlar altında təsnif etdik:

"Həqiqi" Möminlər

İman gətirən, hicrət edən və Allah yolunda cihad edənlər və sığınacaq verib köməklik göstərənlər – məhz onlar həqiqi möminlərdir. Onlar üçün bağışlanma və bolluca ruzi vardır.(Ənfal surəsi, 74)

Möminlər ancaq Allaha və Onun Elçisinə iman gətirən, sonra heç bir şəkk-şübhəyə düşməyən, Allah yolunda malları və canları ilə cihad edənlərdir! İmanlarında sadiq olanlar da məhz onlardır.(Hucurat surəsi, 15)

Möminlərin Çoxuna Üstün Qılınanlar

Biz Davuda və Süleymana elm verdik. Onlar dedilər: “Bizi Öz mömin qullarının çoxundan üstün tutan Allaha həmd olsun!” Süleyman Davuda peyğəmbərlikdə varis oldu və dedi: “Ey insanlar! Bizə quş dili öyrədildi və bizə hər şeydən verildi. Həqiqətən, bu, bizə göstərilən açıq-aşkar üstünlükdür”. Süleymanın cinlərdən, insanlardan və quşlardan ibarət qoşunu toplanıldı. Onlar müntəzəm şəkildə yerbəyer edildilər.(Nəml surəsi, 15-17)

Önə Keçənlər

Dində hamını ötüb keçən ilk mühacirlərə və ənsarlara, həmçinin yaxşı işlər görməkdə onların ardınca gedənlərə gəlincə, Allah onlardan razıdır, onlar da Ondan razıdırlar. Allah onlar üçün ağacları altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları Cənnət bağları hazırlamışdır. Bu, böyük uğurdur.(Tövbə surəsi, 100)

Xeyirlərdə Yarışanlar

Sonra, Kitabı qullarımız içərisindən seçdiklərimizə miras etdik. Onlardan kimisi özünə zülm edər, kimisi orta yol tutar, kimisi də Allahın izni ilə yaxşı işlərdə öndə gedər. Böyük lütf də budur. (Fatir surəsi, 32)

Orta Yolda Olanlar

Sonra, Kitabı qullarımız içərisindən seçdiklərimizə miras etdik. Onlardan kimisi özünə zülm edər, kimisi orta yol tutar, kimisi də Allahın izni ilə yaxşı işlərdə öndə gedər. Böyük lütf də budur.(Fatir surəsi, 32)

Ağır Davrananlar

İçərinizdə elələri də var ki, cihada çıxdıqda özlərini yubandırar və sizə bir müsibət üz vermiş olduqda: “Allah mənə mərhəmət göstərdi ki, mən onlarla birlikdə bəlaya düçar olmadım” – deyər. Əgər Allahdan sizə bir lütf yetişərsə, onda guya sizinlə onun arasında heç vaxt bağlılıq olmamış kimi: “Kaş mən də onlarla birlikdə olub böyük bir uğur qazanaydım!” – deyər. (Nisa surəsi, 72-73)

İmanlarını Zülmlə Qarışdırmayanlar

İman gətirdikdən sonra imanlarına zülm qatışdırmayanları əmin-amanlıq gözləyir. Doğru yola yönəlmişlər də məhz onlardır.(Ənam surəsi, 82)

İman Qəlblərinə Hələ Girməmiş Olanlar

Bədəvilər: “Biz iman gətirdik!” – dedilər. De: “Siz qəlbən iman gətirmədiniz! Ancaq: “Biz müsəlman olduq!” – deyin. İman sizin qəlblərinizə hələ daxil olmamışdır. Əgər Allaha və Onun Elçisinə itaət etsəniz, O sizin əməllərinizdən heç bir şey əskiltməz. Şübhəsiz ki, Allah Bağışlayandır, Rəhmlidir!” (Hucurat surəsi, 14)

Allaha Verdikləri Əhdə Sədaqət Göstərənlər

Möminlərin içərisində Allaha etdikləri əhdə sadiq qalan kişilər vardır. Onlardan kimisi əhdini yerinə yetirib şəhid olmuş, kimisi də şəhid olmasını gözləyir. Onlar əhdlərini əsla dəyişdirməyiblər.(Əhzab surəsi, 23)

Allaha Verdikləri Əhdə Sədaqət Göstərməyənlər

Baxmayaraq ki, onlar bundan əvvəl cihaddan boyun qaçırmayacaqlarına dair Allaha söz vermişdilər. Onlar Allaha verdikləri sözə görə sorğu-sual olunacaqlar. (Əhzab surəsi, 15)

Səcdə Edərkən Ağlayanlar

O öz ailəsinə namaz qılmağı, zəkat verməyi əmr edirdi. O, Rəbbinin rizasını qazanmışdı.Kitabda İdrisi də xatırla! Həqiqətən, o, düz danışan adam və bir peyğəmbər idi. Biz onu yüksək bir məqama ucaltdıq. Onlar Allahın nemət bəxş etdiyi peyğəmbərlərdən, Adəmin və Nuhla birlikdə gəmidə daşıdığımız kimsələrin nəslindən, İbrahimin və İsrailin nəslindən seçib haqq yola yönəltdiyimiz kimsələrdəndir. Onlar özlərinə Mərhəmətli Allahın ayələri oxunduğu zaman səcdəyə qapanıb ağlayanlardır. (Məryəm surəsi, 55-58)

İnfaq Etdiklərini Başa Vurmayanlar və İstəyərək, Ürəkləri Ürpərərək İnfaq Edənlər

Mallarını Allah yolunda xərcləyənlərin və xərclədiklərinin ardından minnət qoymayan və əziyyət verməyənlərin, Rəbbi yanında mükafatları vardır. Onlara heç bir qorxu yoxdur və onlar kədərlənməyəcəklər. (Bəqərə surəsi, 262)

Mallarını Allahın razılığını qazanmaq və nəfslərini möhkəmləndirmək üçün xərcləyənlərin məsəli təpə üzərindəki bağın məsəlinə bənzəyir ki, ona şiddətli yağış düşdükdən sonra o öz bəhrəsini iki qat verər. Hərgah ona şiddətli yağış düşməzsə, narın yağış da bəs edər. Allah sizin nə etdiklərinizi görür. (Bəqərə surəsi, 265)

Həqiqətən, Rəbbinin qorxusundan əsim-əsim əsənlər, Rəbbinin ayələrinə iman gətirənlər, Rəbbinə şərik qoşmayanlar, Rəbbinə qayıdacaqlar deyə yerinə yetirməli olduqlarını qəlbləri qorxa-qorxa yerinə yetirənlər – Məhz onlar yaxşı işlər görməyə tələsər və bu işlərdə öndə gedərlər.(Muminun surəsi, 57-61)

Bədəvilərdən eləsi də vardır ki, Allaha və Axirət gününə inanır, xərclədiyini Allah yanında yaxınlıq və Peyğəmbərin dualarına nail olmaq üçün vasitə sayır. Həqiqətən də, bu, onlar üçün yaxınlaşmağa bir vasitədir. Allah onları Öz mərhəmətinə qovuşduracaqdır. Həqiqətən, Allah Bağışlayandır, Rəhmlidir.(Tövbə surəsi, 99)

Fəthdən Əvvəl İnfaq Edib Döyüşənlər və Fəthdən Sonra Döyüşənlər

Sizə nə olub ki, malınızdan Allah yolunda xərcləmirsiniz? Halbuki göylərin və yerin mirası Allahındır. Sizlərdən Məkkənin fəthindən əvvəl xərcləyib döyüşənlər başqaları ilə eyni deyillər. Onların dərəcəsi mallarını fəthdən sonra xərcləyib döyüşənlərdən daha üstündür. Amma Allah onların hamısına ən gözəl olanı vəd etmişdir. Allah sizin nə etdiklərinizdən xəbərdardır. Kimdir o şəxs ki, Allaha gözəl bir borc versin (Allah yolunda malını yaxşı işlərə sərf etsin), O da onun üçün bunu qat-qat artırsın? Onun üçün çox dəyərli bir mükafat da vardır.(Hədid surəsi, 10-11)

Nümayiş Üçün İnfaq Edənlər və İnfaqlarını İtki Sayanlar

Ey iman gətirənlər! Sədəqələrinizi, özünü camaata göstərmək məqsədilə xərcləyən, Allaha və Axirət gününə inanmayan şəxs kimi minnət qoymaqla və əziyyət verməklə puç etməyin. Bunun məsəli üzərində torpaq olan hamar qayanın məsəlinə bənzəyir ki, şiddətli yağış yağıb onu çılpaq hala salmışdır. Onlar qazandıqlarından heç bir şeyə nail olmazlar. Allah kafir xalqı doğru yola yönəltməz.(Bəqərə surəsi, 264)

Bədəvilərdən eləsi də var ki, Allah yolunda xərclədiyini itki sayır və sizə bir bədbəxtlik üz verməsini gözləyir. Bədbəxtlik onların öz başlarına gələcək. Allah Eşidəndir, Biləndir.(Tövbə surəsi, 98)

Xəsislik Edənlər

Budur, siz Allah yolunda malınızdan xərcləməyə dəvət edilirsiniz. Aranızda isə simiclik edənlər də tapılır. Kim simiclik etsə, ancaq öz əleyhinə etmiş olar. Allah Zəngin, siz isə kasıbsınız. Əgər üz çevirsəniz, yerinizə sizin tayınız olmayan başqa insanlar gətirər.(Məhəmməd surəsi, 38)

Xeyirə Çağıran-Yaxşılığı Əmr Edib Pislikdən Çəkindirənlər

Qoy sizin içərinizdən xeyrə çağıran, yaxşı işlər görməyi buyuran və pis əməlləri qadağan edən bir camaat çıxsın. Məhz onlar nicata qovuşanlardır. (Ali İmran surəsi, 104)

Mücahidlər-Səbir Edənlər

Biz aranızdakı mücahidləri və səbir edənləri ayırd edib üzə çıxarmaq üçün sizi mütləq sınayacaq və barənizdəki xəbərləri də yoxlayacağıq.(Məhəmməd surəsi, 31)

Döyüşə İstəksiz Çıxanlar

Rəbbin səni bu minvalla haqq-ədalət uğrunda Bədrə getmək üçün evindən çıxartdı. Halbuki bu, möminlərdən bir dəstənin xoşuna gəlmirdi. Haqq bəlli olduqdan sonra belə onun barəsində səninlə mübahisə edirdilər, sanki gözləri baxa-baxa ölümə sürüklənirdilər. (Ənfal surəsi, 5-6)

Döyüşdən Geri Qalanlar

Geri qalmış üç nəfəri də bağışladı. Hətta yer üzü öz genişliyinə baxmayaraq onlara dar gəlmiş, ürəkləri kədərdən sıxılmış və yəqin bilmişdilər ki, Allahdan (Onun əzabından), ancaq Onun Özünə sığınmaqdan başqa çarələri yoxdur. Sonra Allah peşman olsunlar deyə onların tövbəsini qəbul etdi. Həqiqətən, Allah tövbələri qəbul Edəndir, Rəhmlidir. (Tövbə surəsi, 118)

Üzrləri Olmadığı Halda Döyüşə Getməyənlər

Möminlərdən – üzürlülər istisna olmaqla – evdə oturanlarla Allah yolunda öz malları və canları ilə cihad edənlər eyni olmazlar. Allah öz malları və canları ilə cihad edənləri evdə oturanlardan dərəcə etibarilə üstün etdi. Allah onların hamısına ən gözəl nemət vəd etmişdir. Allah mücahidləri evdə oturanlardan böyük bir mükafatla üstün etmişdir.(Nisa surəsi, 95)

Döyüşmələrinə İcazə Verilməyənlər

Məgər sən, özlərinə: “Müharibədən əl çəkin, namaz qılın və zəkat verin!” – deyilən kəsləri görmədinmi? Onlara vuruşmaq vacib edildikdə, içərilərindən bir dəstəsi Allahdan qorxduqları kimi və ya daha artıq qorxu ilə insanlardan qorxdular və: “Ey Rəbbimiz! Vuruşmağı nə üçün bizə vacib etdin? Nə olardı ki, bizə yaxın vaxtadək möhlət verəydin!” – dedilər. De: “Dünyanın ləzzəti azdır. Müttəqilər üçün isə axirət daha xeyirlidir. Sizə xurma çərdəyindəki lif qədər belə haqsızlıq edilməz”.(Nisa surəsi, 77)

Kafirlərə Qarşı Sevgi Bəsləyənlər

Bax, siz o kəslərsiniz ki, onlara məhəbbət bəsləyir, onlar isə sizi sevmirlər. Siz nazil olan kitabların hamısına inanırsınız. Onlar sizinlə rastlaşanda: “Biz iman gətirdik!” – deyirlər, təklikdə qalanda isə sizə qarşı qəzəbdən barmaqlarının ucunu gəmirirlər. De: “Qəzəbinizdən ölün!” Şübhəsiz ki, Allah kökslərdə olanları bilir. (Ali İmran surəsi, 119)

Ey iman gətirənlər! Mənim düşmənimi də, öz düşməninizi də özünüzə dost tutmayın! Onlar sizə gələn həqiqəti inkar etdikləri halda, siz onlara mehribanlıq göstərib sirrinizi açıb deyirsiniz. Rəbbiniz olan Allaha iman gətirdiyiniz üçün onlar Peyğəmbəri və sizi yurdunuzdan qovub çıxardırlar. Əgər siz Mənim yolumda və Mənim razılığımı qazanmaq uğrunda cihada çıxmısınızsa, onlara gizlində mehribanlıq göstərirsiniz. Mən sizin gizli saxladığınızı da, aşkar etdiyinizi də bilirəm. Sizlərdən kim bunu etsə, doğru yoldan azmış olar.(Mumtəhənə surəsi, 1)

Möminlər möminləri qoyub kafirləri dost tutmasınlar! Bunu edən kimsə bilsin ki, Allah ilə onun heç bir əlaqəsi yoxdur. Ancaq onlardan gələn təhlükədən çəkinməklə ehtiyat etməyiniz istisnadır. Allah sizi Özündən çəkindirir. Dönüş də ancaq Allahadır.(Ali İmran surəsi, 28)

Böhtanı Dilləriylə Axtaranlar

O zaman siz bunu dilinizə gətirir, bilmədiyiniz sözü danışır və onu əhəmiyyətsiz bir şey hesab edirdiniz. Halbuki bu, Allah yanında çox böyük günahdır. Nə üçün siz onu eşitdiyiniz zaman: “Bizə bunu danışmaq yaraşmaz. Allahım! Sən pak və müqəddəssən! Bu, çox böyük bir böhtandır!” – demədiniz? Əgər möminsinizsə, bilin ki, Allah sizə bir daha buna bənzər şeyləri təkrarən etməməyinizi nəsihət edir.(Nur surəsi, 15-17)

Elçiyə Qarşı Hörmətli Olanlar-Olmayanlar

Həqiqətən, Allahın Elçisi yanında səsini endirənlər o şəxslərdir ki, Allah onların qəlbini təqva üçün sınağa çəkmişdir. Onları bağışlanma və böyük mükafat gözləyir. Şübhəsiz ki, səni otaqların arxasından səsləyənlərin əksəriyyəti nə etdiklərini anlamırlar. Sən onların qarşılarına çıxanadək səbir etsəydilər, əlbəttə, bu, onlar üçün daha yaxşı olardı. Allah Bağışlayandır, Rəhmlidir.(Hucurat surəsi, 3-5)

Digər Möminləri Sipər Edərək Qaçanlar

Peyğəmbəri, öz aranızda bir-birinizi çağırdığınız kimi çağırmayın. Allah sizin aranızdan daldalanaraq xəlvətcə çıxıb gedənləri bilir. Qoy onun əmrinə qarşı çıxanlar başlarına bir bəla gəlməsindən, yaxud özlərinə ağrılı-acılı bir əzab üz verməsindən qorxsunlar.(Nur surəsi, 63)

İman Edib Hicrət Etməyənlər

Həqiqətən, iman gətirən, hicrət edən və Allah yolunda öz malı və canı ilə cihad edən mühacirlər və sığınacaq verib köməklik göstərən ənsarlar – məhz onlar bir-birinin dostlarıdır. İman gətirən, lakin hicrət etməyənlərə gəldikdə isə, onlar hicrət etməyincə siz onları himayə etməyə borclu deyilsiniz. Əgər onlar din uğrunda sizdən kömək istəsələr, sizinlə aralarında müqavilə olan bir qövm əleyhinə yardım istisna olmaqla, kömək etməyiniz gərəkdir. Allah sizin nə etdiklərinizi görür.(Ənfal surəsi, 72)

"Bizə Qayğı Göstər" Deyənlər

Ey iman gətirənlər! Peyğəmbərə: “Bizə qayğı göstər!” – deməyin; “Bizə nəzər yetir!” – deyin və (Allahın əmrini) eşidin! Kafirləri ağrılı-acılı bir əzab gözləyir.(Bəqərə surəsi, 104)

Yük Olan-Ədalətlə Əmr Edən

Allah eləcə də iki kişi barəsində məsəl çəkdi; onlardan biri laldır, heç bir şeyə gücü çatmır və öz ağasına bir yükdür. Onu hara yollasa, xeyirlə qayıtmaz. Məgər doğru yolda olub ədalətli işlər görməyi əmr edən bir kimsə ilə belə bir adam eyni ola bilərmi?(Nəhl surəsi, 76)

Allah Haqqında Cahil Zənnində Olanlar

Ey iman gətirənlər! Allahın sizə göstərdiyi iltifatını xatırlayın. O zaman ki, düşmən ordusu sizin üstünüzə hücuma keçmişdi, Biz də onların üstünə külək və görmədiyiniz qoşunlar göndərmişdik. Allah sizin nə etdiyinizi görür. O zaman onlar sizin həm yuxarı və həm də aşağı tərəfinizdən üstünüzə gəlmişdilər. O vaxt qorxudan gözlər bərəlmiş, ürəklər xirtdəyə çatmış və siz də Allah barəsində zənnə-gümana qapılmışdınız.(Əhzab surəsi, 9-10)

Sonra O, bu qəm-qüssənin ardınca sizə bir təskinlik – bir qisminizi bürüyən mürgü nazil etdi. O biri qisminiz isə öz canlarının hayına qaldı. Onlar: “Bu işdə bizim üçün bir xeyir varmı?” – deyə Allah barəsində haqsız olaraq, cahillik dövründəkinə bənzər düşüncələrə qapıldılar. De: “Bütün işlər Allaha aiddir!” Onlar sənə bildirmədiklərini öz içərilərində gizlədir: “Əgər bu işdə bizim üçün bir xeyir olsaydı, elə buradaca öldürülməzdik” – deyirlər. De: “Əgər siz evlərinizdə olsaydınız belə, öldürülməsi qabaqcadan müəyyən edilmiş kimsələr yenə çıxıb öləcəkləri yerlərə gedərdilər. Allah sizin kökslərinizdə olanları sınamaq, qəlblərinizdə olanları təmizləmək üçün belə etdi. Allah kökslərdə olanları bilir”.(Ali İmran surəsi, 154)

Uhudda iki qoşun qarşılaşdığı gün içərinizdən üz döndərənləri şeytan, qazandıqları bəzi günahlar üzündən səhv etməyə vadar etdi. Allah artıq onları bağışladı. Həqiqətən, Allah Bağışlayandır, Həlimdir.(Ali İmran surəsi, 155)

Ərafdakılar

Hər iki tərəfin arasında pərdə və səddin üzərində hər kəsi simasından tanıyan insanlar olacaqdır ki, onlar Cənnət əhlini səsləyib: “Sizə salam olsun!” deyəcəklər. Halbuki özləri çox istədikləri halda hələ Cənnətə girməyəcəklər. (Əraf surəsi, 46)

Ürəklərində Xəstəlik Olanlar

Ey Peyğəmbərin zövcələri! Siz hər hansı bir qadın kimi deyilsiniz. Əgər Allahdan qorxursunuzsa, yad kişilərlə nazlana-nazlana danışmayın, yoxsa qəlbində xəstəlik olan tamaha düşər. Şəriətə müvafiq qaydada danışın.(Əhzab surəsi, 32)

Allaha "Bir Ucundan" İbadət Edənlər

İnsanlardan eləsi də vardır ki, Allaha şübhə ilə ibadət edir. Əgər ona bir xeyir çatsa, onunla rahatlıq tapar. Yox, əgər başına bir iş gəlsə, üz döndərib küfrə qayıdar. O adam dünyanı da itirər, axirəti də. Gerçək zərər də elə budur. (Həcc surəsi, 11)

Qəlbləri Yayınmaq Üzrə Olanlar

Allah, müsəlmanlardan bəzilərinin qəlbi cihaddan yayınmaq üzrə olduqdan sonra, Peyğəmbərin də, çətin vaxtda onun ardınca gedən mühacirlərin və ənsarların da əvvəlcə tövbəsini qəbul etdi, sonra da onları bağışladı. Çünki Allah onlara qarşı Şəfqətlidir, Rəhmlidir.(Tövbə surəsi, 117)

İman Edib Sapanlar

Şübhəsiz ki, iman gətirib sonra kafir olan, yenə iman gətirib sonra kafir olan, sonra da küfrlərini artıranları Allah bağışlamayacaq və doğru yola yönəltməyəcəkdir. (Nisa surəsi, 137)