Bacarıqlı Ağcaqanadlar

Kanadada 1920-ci illərdə yeni inşa edilmiş elektrik stansiyasındakı bütün generatorlar çox qısa müddət sonra xarab olmuşdu. Səbəb generatorların mühərriklərinə sıxışmış yüz minlərlə ağcaqanad idi. Görəsən bu ağcaqanadları generatorlara çəkən nə idi? Generatorlar təmizləndikdən qısa müddət sonra yenə eyni hadisə təkrarlanınca, ağcaqanadlarla əlaqədar mütəxəssisə müraciət etdilər və problem bunun sayəsində həll olundu.

Generatorlara hücum edənlərin hamısı erkək ağcaqanadlar idi. Səbəbi də bu generatorların içində onlara pərəstişkarlıq edən dişilərin var olduğunu düşünmələri idi! Generatorların vızıltısıyla dişilərin vızıltısını bir-birinə qarışdırmışdılar. Generatorların sürətinin dəyişdirilməsiylə ağcaqanadların ağlının bu cür qarışmasının da qarşısı alındı.

Bu maraqlı hadisə, ağcaqanadların cütləşməsini təmin edən xüsusi sistemə diqqət çəkir. Erkək ağcaqanadlar dişilərini çıxardıqları qanad səslərindən tanıyarlar, bunun sayəsində dişiləri tapar və cütləşərlər.

Ağcaqanadların Qüsursuz Eşitmə Qabiliyyəti

Erkeğin dişisini havada tutmak için kullandığı kıskaçlar. Eğer bu kıskaçlar olmasaydı, çiftleşme gerçekleşemez, bu da sivrisinek neslinin sonu olurdu.

Ağcaqanadların cütləşməsi havada uçarkən reallaşar. Lakin erkəklər yetkin ağcaqanad olana qədər, yəni qısa həyatlarının ilk 24 saatı ərzində cütləşməzlər. Çünki bu müddət içində antenaları hələ qurulmamışdır. Kar olan erkəklər dişilərin qanad səslərini -yəni cütləşmə çağırışlarını- duymazlar.

Ağcaqanadların eşitmə qabiliyyəti çox inkişaf etmişdir. Erkəklərin başından çıxan 2 dənə kiçik, tüklü antena olan və çox sayda duyğu hüceyrəsindən meydana gəlmiş bir orqan vardır. “Johnston orqanı” olaraq adlandırılan bu sistem, səs dalğalarının titrəşmələrini qəbul edir və ayırd edir. Bu tüklü hissiyat orqanı yalnız dik vəziyyətdəykən səs titrəşmələrinə qarşı həssasdır.

Dişi ağcaqanadın qanadlarından çıxan səs erkək ağcaqanada təsir edən ən əhəmiyyətli faktordur. Dişinin qanad səsləri, erkəyin antenasındakı reseptor hüceyrələri titrəşdirər və ağcaqanadın beyninə elektrik siqnallarını göndərər. Dişilər qanadlarını erkəklərdən daha sürətli çırparlar və dişinin qanadlarından çıxan titrəşmələr kişilərdə cütləşmə istəyini artırar.

Ağcaqanadların bol olduğu yay günlərində ətrafdakı səsləri düşünək. Nəqliyyat səsləri, insan səsləri, heyvan səsləri ... Qısacası, insanın eşidə bildiyi və eşidə bilmədiyi tezliklərdəki bir çox səs var. Bu qədər səs arasında erkək ağcaqanadın, dişisinin cılız qanad səsini eşitməsi olduqca çətin bir iş olmalıdır. Amma yenə də erkək ağcaqanadın həssas “qulaqları”, bütün bu səslərin arasından dişisinin səsini ayırd edə bilər və beləcə erkək ağcaqanad cütləşmək üçün dişiyə doğru uçar. Ağcaqanad sürüsünün içinə düşən dişi, erkəklərdən biri tərəfindən fərq edildiyində, erkək ağcaqanadın cinsi orqanının yanında olan xüsusi qısqaclarla tutulur və cütləşmə ümumiyyətlə havada, bəzən də yerdə reallaşar. Cütləşmədən sonra erkək, sürüsünə geri dönər və bir müddət sonra da ölər.

Bu nöqtədə mövzunu daha dərin araşdırmaq lazımdır. Ortada çox maraqlı bir sistem var. Ağcaqanadlar qarşı cinsi qanad çırpma səsindən tanıyırlar.

Əvvəlcə, hər dişinin qanadlarını daha yavaş, hər erkəyin də daha sürətli çırpma ehtimalı vardır. Məhz bu nöqtədə canlılardakı xüsusiyyətləri təsadüflərə bağlayan təkamül nəzəriyyəsinin cavab verməli oduğu bəzi suallar ortaya çıxar.

Əgər ağcaqanadlar təsadüflər nəticəsində var olmuş olsaydılar, doğan hər ağcaqanadın qanadlarını təsadüfi sürətdə çırpması gözlənilirdi. Çünki erkəyin daha yavaş, dişinin daha sürətli qanad çırpmasını tələb edəcək heç bir səbəb yoxdur. Ancaq hər ağcaqanad, sanki bir əmrə uyarcasına öz cinsiyyətini müəyyən edəcək sürətdə qanad çırpar. Gerçəkdə bu tezlik fərqinin də tək başına bir mənası yoxdur. Əgər erkək ağcaqanadda yaradılışdan olan üstün aşkarlama qabiliyyəti olmasaydı, bu qanad çırpışlarının da heç bir mənası olmazdı. Dişi ağcaqanadın çıxardığı titrəşmələr, insan üçün nə qədər mənasızdırsa, erkək ağcaqanad üçün də o qədər mənasız olardı. Belə bir vəziyyətdə erkək dişini tanıya bilməyəcəyindən, cütləşmə həyata keçməzdi.

Şübhəsiz ki, bunun əksi də mümkündür. Erkək ağcaqanadda üstün eşitmə qabiliyyəti olsa, lakin erkək, ya da dişi olsun bütün ağcaqanadlar müxtəlif tezliklərdə qanad çırpsalardı, bu dəfə də erkəkdəki eşitmə qabiliyyətinin faydası olmazdı. Bu isə hər iki vəziyyətdə də ağcaqanadların daha ilk nəsildə yox olması mənasına gəlirdi.

Bu vəziyyət bizlərə ağcaqanadların cütləşməsi üçün bir-birlərini tanımalarına kömək edən sistemin, daha ilk ağcaqanad cütündən etibarən qüsursuzca var olduğunu açıq şəkildə göstərir. Bu cür həssas mexanizmin birdən-birə ortaya çıxmasının tək şərhi isə şüurlu yaradılışdır. Ağcaqanadları xüsusi sistemləriylə birlikdə Allah yaratmışdır.

Erkek sivrisineğin duyargaları. Bu duyargalar, erkeğin binlerce ses içinde dişisinin kanat sesini tanıyabileceği üstün bir yeteneğe sahip olarak yaratılmıştır.

Bu durum bizlere sivrisineklerin çiftleşmek için birbirlerini tanımalarını sağlayan sistemin, canlılığın yaratılışında; daha ilk sivrisinek çiftinden itibaren kusursuzca var olduğunu ve bu güne kadar değişmeden geldiğini gösterir. Yani bu sistemlerin tamamının bir anda ve toplu olarak sivrisinekte var edilmesi gereklidir. Bu denli hassas bir mekanizmanın birdenbire ortaya çıkmasının tek açıklaması ise yaratılıştır: Sivrisinekleri özel sistemleriyle birlikte Allah yaratmıştır.

1. Erkek Sivrisinek	2. Dişi Sivrisinek

Yaradılış Dəlilləri Üzərində Düşünmək

Quran ayələriylə diqqət çəkilən, yaradılış dəlillərindəndir. Allah insan üçün Öz varlığını, sərhədsiz gücünü və qüdrətini xatırladacaq saysız dəlil yaradır. Bu gerçəyi fərq edib, üzərində düşünmək və Allahın gücünü təqdir edə bilmək son dərəcə vacibdir. Hər insan, yaradılış dəlilləri üzərində düşünmək və dünyada mövcudluğunun gerçək məqsədini bilərək yaşamaqla məsuldur. İnsanın düşünərək bu məqsədi tapa biləcəyi bir ayədə belə xəbər verilir:

Məgər onlar yer üzündə gəzib dolaşmırlarmı ki, zalımların aqibətini qəlbi ilə düşünüb, qulaqları ilə eşitsinlər? Çünki əslində maddi gözlər deyil, kökslərdəki qəlb kor olur. (Həcc surəsi, 46)

Bir insanın Allahın varlığını qavraması son dərəcə asandır. Bu mövzuda Quranda hz. İbrahim nümunə verilir. İbrahim peyğəmbər, Allahın bir və tək ilah olduğunu vicdanı ilə düşünərək qavramışdır. Müşrik qövmün içində yaşamasına baxmayaraq bu müqəddəs insan, qövmünün ibadət etdiyi bütləri buraxaraq yalnız Allaha iman etmişdi. Hz. İbrahimin Allaha qəti olaraq ilə iman etməsini bizə xəbər verən ayələr bu şəkildədir:

Beləcə, Biz, İbrahimə göylərin və yerin səltənətini göstərdik ki, yəqinliklə inananlardan olsun. Gecənin qaranlığı onu bürüdükdə o, ulduz görüb: “Bu mənim Rəbbimdir!” – dedi. O batdıqda isə: “Mən batanları sevmirəm!” – dedi. Doğan ayı gördükdə: “Bu mənim Rəbbimdir!” – dedi. O batdıqda isə: “Əgər Rəbbim məni doğru yola yönəltməsəydi, mən azmış adamlardan olardım” – dedi. Doğan günəşi gördükdə: “Bu mənim Rəbbimdir, bu daha böyükdür!” – dedi. O batdıqda isə dedi: “Ey qövmüm! Həqiqətən, mən sizin Allaha şərik qoşduqlarınızdan uzağam! (Ənam surəsi, 75-78)

Hz. İbrahim nümunəsində olduğu kimi Allahın varlığı düşünə bilən, vicdan sahibi insanlar üçün açıq-aşkardır. Bu həqiqəti bilən insan Allahın özündən razı olacağı həyat yaşamaqla məsuldur. Allah ayələrində 6-7 ədəd 10 ildən ibarət olan dünyadakı həyatın, sonsuz həyat olan axirətə görə üstün tutulmayacaq yer olduğunu xəbər vermişdir. Bir ayədə belə deyir:

Dünya həyatı oyun və əyləncədən başqa bir şey deyildir. Müttəqilər üçün isə axirət yurdu daha xeyirlidir. Məgər anlamırsınız?(Ənam surəsi, 32)

Allahın onu qulluq üçün yaratdığının şüurunda olan və bu səbəblə Rəbbimizin məmnun olacağı həyat yaşayan insan həm dünya həyatında gözəl həyat yaşayar, həm də sonsuza qədər davam edəcək olan axirətdəki həyatında cənnəti ümid edə bilər.